نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 341
«ولّيتكم و لست بخيركم، مرا به خلافت
برگزيدهاند در حالى كه بهترين شما نيستم» [1] اين روايت به هر صورت كه باشد نشان مىدهد كه او مايل به
قبول خلافت نبود يا به گمان بعضى به خاطر اين كه نسبت به آن بىاعتنا بود و يا با
وجود على (ع) خود را شايسته اين مقام نمىدانست، هر چه باشد اين سخن با كارى كه در
پايان عمر خود كرد سازگار نبود و اين همان چيزى است كه على (ع) از آن ابراز شگفتى
مىكند كه چگونه با اين سابقه، مقدّمات انتقال سريع خلافت را حتى بدون مراجعه به
آرا و افكار مردم براى ديگرى فراهم مىسازد.
در پايان اين فراز مىفرمايد: «چه قاطعانه هر دو از خلافت، به نوبت،
بهرهگيرى
[1] اين حديث از احاديثى است كه در
كتب شيعه و اهل سنّت به صورت گسترده نقل شده است: «ابن ابى الحديد» در شرح خود دو
تعبير بالا را آورده است (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 1، صفحه 169).
«شيخ محمد عبده» دانشمند بزرگ مصرى در
شرح نهج البلاغه خويش مىگويد: بعضى روايت كردهاند كه «ابو بكر» بعد از بيعت گفت:
«اقيلونى فلست بخيركم»، ولى غالب دانشمندان، اين روايت را به اين صورت نپذيرفته و
گفتهاند: روايت به صورت: «ولّيتكم و لست بخيركم» مىباشد. (شرح نهج البلاغه عبده،
صفحه 86، ذيل همين خطبه) در پاورقىهاى «احقاق الحق» از «ابن حسنويه» محدث «حنفى
موصلى» در كتاب «درّ بحر المناقب» حديث مفصّلى در اين زمينه نقل مىكند كه در آخر
آن آمده است كه ابو بكر گفت:
«اقيلونى فلست بخيركم و علىّ فيكم،
مرا رها كنيد كه بهترين شما نيستم در حالى كه على در ميان شماست» (احقاق الحق، جلد
8، صفحه 240).
«طبرى» مورخ معروف مىنويسد: «ابو
بكر» بعد از بيعت «سقيفه» خطبهاى خواند و در ضمن آن گفت: «ايّها النّاس فانّى قد
ولّيت عليكم و لست بخيركم، اى مردم مرا به خلافت بر شما برگزيدهاند در حالى كه
بهترين شما نيستم» (تاريخ طبرى، جلد 2، صفحه 450 چاپ مؤسسه اعلمى بيروت).
«ابن قتيبه دينورى» در «الامامة و
السياسة» نقل مىكند كه ابو بكر با چشم گريان به مردم گفت: «لا حاجة لى فى بيعتكم
اقيلونى بيعتى، من نيازى به بيعت شما ندارم بيعت مرا باز گردانيد» (الامامة و
السياسة، جلد 1، صفحه 20).
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 341