حكم و فرمانش در رفت و آمدند و جمعى ديگر حافظان بندگان اويند و دربانان بهشتش.

بعضى از آنها پاهايشان در طبقات پايين زمين ثابت و گردنهايشان از آسمان بالا، گذشته و اركان وجودشان از اقطار جهان، بيرون رفته و شانه‌هاى آنها براى حفظ پايه‌هاى عرش خدا آماده است و در برابر عرش او چشمهاى خود را پايين افكنده، در زير آن بالهاى خود را به خود پيچيده‌اند. در ميان آنها و كسانى كه در مراتب پايين‌تر قرار دارند، حجابهاى عزّت و پرده‌هاى قدرت فاصله افكنده است. (آنها چنان در معرفت الهى پيش رفته‌اند كه) هرگز پروردگار خود را در وهم و ذهن خود تصوير نمى‌كنند و صفات مخلوقان را براى او قائل نمى‌شوند. هرگز او را در مكانى محدود نمى‌سازند و با نظاير و امثال به او اشاره نمى‌كنند.

شرح و تفسير

در عالم فرشتگان‌

به دنبال بحثى كه در بخشهاى گذشته از اين خطبه در باره آفرينش آسمانها و چگونگى پيدايش جهان آمده بود، امام (ع) در اين بخش به سراغ آفرينش موجودات آسمان و فرشتگان عالم بالا مى‌رود و در عبارات كوتاه و گويايى از اصناف فرشتگان و صفات و ويژگيهاى آنان و برنامه و اعمالشان سخن مى‌گويد و نيز از عظمت ساختمان وجود آنان و بالا بودن سطح معرفتشان بحث مى‌كند و در واقع اين بخش مربوط به معرفى فرشتگان در ابعاد مختلف است كه مى‌فرمايد:

«سپس خداوند ميان آسمانهاى بلند را از هم گشود» (ثمّ فتق ما بين السّموات العلا). [1]

[1] «العلا» جمع «عليا» مؤنّث «اعلى» به معناى بالا و اشرف است.