هم اختلاف داشتند». (بقره/ 113) و در جاى ديگر مى‌فرمايد: «آنها سوگند مؤكد ياد كردند كه خداوند كسانى را كه مى‌ميرند هرگز زنده نمى‌كند، ولى چنين نيست. اين وعده قطعى خداست (كه همه آنها را زنده كند) ولى اكثر مردم نمى‌دانند هدف اين است كه آنچه را در آن اختلاف داشتند براى آنها روشن سازد تا كسانى كه منكر شدند بدانند دروغ مى‌گفتند». (نحل/ 38 و 39)

4- قرآن و مسأله معاد

بعد از مسأله توحيد كه اساسى‌ترين مسأله در تعليمات انبياء است مسأله معاد با ويژگيها و آثار تربيتى و فرهنگيش در درجه اوّل قرار دارد، لذا در بحثهاى قرآنى بيشترين آيات را بعد از توحيد و خداشناسى به خود اختصاص داده است.

مباحث قرآنى معاد گاه به صورت استدلالهاى منطقى است و گاه به صورت بحثهاى خطابى و تلقينات مؤثر و كوبنده كه گاه از شنيدن آن مو بر بدن انسان راست مى‌شود، و لحن صادقانه كلام چنان است كه همچون استدلالات در اعماق جان و روح انسان نفوذ مى‌كند.

در بخش اوّل، يعنى استدلالات منطقى، قرآن بيشتر روى موضوع امكان معاد تكيه مى‌كند، چرا كه منكران غالبا آن را محال مى‌پنداشتند، و معتقد بودند معاد آن هم به صورت «معاد جسمانى» كه مستلزم بازگشت اجسام پوسيده و خاك شده به حيات و زندگى نوين است، امكان پذير نيست.

در اين بخش، قرآن از طرق كاملا گوناگون و متنوع وارد مى‌شود، و طرقى كه همه به يك جا ختم مى‌گردد و آن مسأله «امكان عقلى معاد» است.

گاه زندگى نخستين را در نظر انسان مجسم مى‌كند، و در يك عبارت كوتاه و گويا و روشن مى‌گويد:

«همان گونه كه شما را از آغاز آفريد باز مى‌گرديد». (اعراف/ 29) گاه زندگى و مرگ گياهان، و رستاخيز آنها را كه همه سال با چشم مى‌بينيم‌