تمام كرده» (وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ).

و همان‌طور كه در سوره حمد، بيان شده است كسانى كه مشمول اين نعمتند، همواره در جاده مستقيم گام برمى‌دارند و كوچكترين انحراف و گمراهى ندارند.

سپس در توضيح اين جمله اشاره به چهار طايفه كرده، مى‌فرمايد: «از پيامبران و صديقان و شهداء و صالحان» (مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ).

1- «انبياء» و فرستادگان مخصوص پروردگار كه نخستين گام را براى هدايت و رهبرى مردم و دعوت به صراط مستقيم برمى‌دارند.

2- «راستگويان» كسانى كه هم در سخن راست مى‌گويند و هم با عمل و كردار صدق گفتار خود را اثبات مى‌كنند و نشان مى‌دهند كه مدعى ايمان نيستند بلكه به راستى به فرمانهاى الهى ايمان دارند.

3- «شهدا» و كشته شدگان در راه هدف و عقيده پاك الهى، و يا افراد برجسته‌اى كه روز قيامت شاهد و گواه اعمال انسانها هستند.

4- «صالحان» و افراد شايسته و برجسته‌اى كه با انجام كارهاى مثبت و سازنده و مفيد و پيروى از اوامر انبياء به مقامات برجسته‌اى نائل شده‌اند.

در پايان مى‌فرمايد: «آنها رفيقهاى خوبى هستند» (وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً).

از آيه فوق اين حقيقت به روشنى استفاده مى‌شود كه موضوع معاشران خوب و همنشينهاى با ارزش به قدرى اهميت دارد كه حتى در عالم آخرت براى تكميل نعمتهاى بهشتى اين نعمت بزرگ به «مطيعان» ارزانى مى‌گردد.

(آيه 70)- براى بيان اهميت اين امتياز بزرگ (همنشينى با برگزيدگان) مى‌فرمايد: «اين موهبتى از ناحيه خداست، و كافى است كه خدا از حال بندگان و نيات و شايستگيهاى آنها) آگاه است» (ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ كَفى‌ بِاللَّهِ عَلِيماً).

(آيه 71)- آماده باش دائمى! در اين آيه قرآن خطاب به عموم مسلمانان كرده و دو دستور مهم، براى حفظ موجوديت اجتماعشان به آنها مى‌دهد.

نخست مى‌گويد: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! با كمال دقت مراقب دشمن‌