موارد استعمال حيله در روايات‌

حيله در احاديث و روايات، هم در معناى مثبت به كار رفته است و هم در معناى منفى؛ براى نمونه، از هر كدام روايتى را نقل مى‌كنيم:

الف: حيله منفى:

حضرت على عليه السّلام در خطبه 122- كه اشاره به بالا بردن قرآنها توسّط معاويه بر سر نيزه‌ها دارد- مى‌فرمايد: «أ لم تقولوا، عند رفعهم المصاحف حيلة و غيلة و مكرا و خديعة، اخواننا و اهل دعوتنا؛ آيا شما (كه به حكميّت اعتراض مى‌كنيد) هنگامى كه لشكريان شام، قرآنها را از روى مكر و حيله و نيرنگ و فريب بر سر نيزه‌ها كردند، نگفتيد:

شاميان برادران دينى ما هستند و آنها هم مسلمان هستند!».

مى‌بينيد كه حضرت على عليه السّلام در اين جملات، «حيله» را به معناى منفى آن استعمال كرده است.

ب: حيله مثبت:

در عهدنامه مالك اشتر مى‌خوانيم: «اللّه اللّه فى الطّبقة السّفلى من الّذين لا حيلة لهم؛ مالك! مراقب قشر پايين و مستضعف و كم در آمد جامعه كه هيچ چاره‌اى ندارند و دستشان به جايى نمى‌رسد، باش!» [1]

حضرت امير مؤمنان عليه السّلام در اين جمله، حيله را در معناى مثبت استعمال كرده است. تا اينجا معناى لغوى حيله و موارد استعمال آن در روايات روشن شد.

[1]. نهج البلاغه، نامه شماره 53.