مى‌شناسند يعنى سين را تبديل به (ز) كرده و الحسن را مى‌گويند الحزن.

در مبحث نور بى‌اندازه زحمت كشيده؛ اين سخن عين اعتراف دكتر ميرهوپ است.

هنگامى كه در خدمت خلفاى عباسى داخل شد به قاهره رفت و كوشيد براى منظم كردن طغيان رود نيل راهى پيدا كند، و چون موفقيت حاصل نكرد مورد غضب خليفه وقت «الحكم باللَّه» واقع شد، و مجبور گرديد تا موقع مرگ خليفه، خود را پنهان سازد، و همين موضوع فرصت خوبى به او داد كه رساله‌هايى درباره رياضيات، فيزيك و طب بنويسد.

مهمترين كتاب حسن بن هيثم در مبحث نور مى‌باشد كه نسخه اصلى آن به زبان عربى مفقود شده؛ ولى ترجمه لاتين آن محفوظ مانده است، اين دانشمند فرضيه اقليدس را درباره چشم رد كرد، و در كتاب خود راجع به رنگ‌ها، انتشار نور، انكسار نور، آزمايش‌هاى لازمه براى تعيين زاويه انكسار، و انعكاس نور مطلب مهمى نوشت، هنوز نظريه او به عنوان‌ قضية الحزن‌ در ميان اروپايى‌ها معروف است.

بوعلى سينا و كتاب‌هايش‌

اين قانون بوعلى‌سينا كه يكى از كتاب‌هاى طبى ماست؛ مطابق شهادت همين مستشرقين اروپايى تنها در سى سال در اواخر قرن 15 در اروپا 16 مرتبه ترجمه و چاپ شد.

در قرن 15 نيز در حدود 20 مرتبه تجديد چاپ شد، يعنى اين كتاب در حدود 36 بار در يك مدت نسبتاً كوتاهى در اروپا چاپ شد و تا قرن‌ها كتاب درسى در دانشكده‌هاى طب اروپا بود؛ و هم اطبا از اين كتاب در مسائل طبى الهام مى‌گرفتند سابقه علم و دانش مسلمانان اين بود، اين پيروزى از كجا پيدا شد؟ از آن‌جا پيدا شد كه در پناه اين ايمان مذهبى و عقيده به خدا و زنده شدن نيروى تفكّر و ايمان، جنبش فكرى در جهان اسلام واقع شد و آن تمدن درخشان و آن علوم گوناگون را مسلمانان توانستند ابداع كنند.

اهميّت پايگاه مسجد

آيا مى‌دانيد كه آن روز در- تواريخ مى‌نويسند- تمام درس‌ها در مساجد داده مى‌شد، يعنى همين مسجدى كه امروزه مركز چند پيرمرد و پيرزن از كار افتاده هست مركز پخش دانش بود، دانشگاه بود، تنها علم پزشكى بود كه در بيمارستان‌ها تدريس مى‌شد غير از پزشكى تمام علوم و دانستنى‌ها در مساجد تدريس مى‌شد يعنى مسلمانان ازهمين مساجد جنبش علمى را در جهان ايجاد كردند، حالا بعضى‌ها در گوشه و كنار مى‌نشينند و مى‌گويند ما ملت مسلمان چرا عقب افتاده‌ايم؟

كدام مسلمان؟ مسلمانى كه برنامه‌هاى اسلامى را اجرا كرد؟ مسلمانى كه نيروى تفكّر و انديشه را بكار انداخت؟ مسلمانى كه مسجدش دانشگاه بود؟ مسلمانى كه خانه‌اش مركز تفكّر بود؟ مسلمانى كه دانشمندانش در تمام قسمت‌ها كار مى‌كردند؟ مسلمانى كه امانت را در تمام شئون زندگانى رعايت مى‌كرد؟ ما آن مسلمان هستيم و عقب افتاديم؟ يا قوانين اسلام تعطيل شد و برنامه‌هاى اسلام فراموش‌