گردد. همچنين اگر قاتل واقعاً معسر شود، به طورى كه اميدى براى آينده نيز نباشد.

سؤال 1305- در مواردى كه مى‌توان ديه مقتول را از بيت المال پرداخت، لكن اولياى دم جاهل به موضوع هستند، آيا قاضى مجاز به ارشاد و راهنمايى آنان مى‌باشد؟

جواب: با توجّه به اين كه ذى نفع در اينجا جاهل به حكم است، مى‌توان او را به حكم شرع ارشاد كرد.

سؤال 1306- در صورتى كه ضارب فرار كند، يا ناشناخته باشد، آيا مى‌توان ديه جراحات و صدمات وارده بر مجنىّ عليه را از بيت المال پرداخت؟

جواب: در غير قتلى دليلى بر گرفتن ديه از بيت المال يا خويشان جانى فرارى نداريم.

سؤال 1307- فرزند 12 ساله اين جانب در كوچه به چيز مشكوكى برخورد نموده، مشغول بازى با آن مى‌شود. در اين هنگام شى‌ء مذكور، كه ظاهراً نوعى مواد منفجره شبيه گلوله خمپاره بوده، منفجر و منجر به فوت ايشان مى‌گردد. بر اساس اظهارات چند نفر، موتور سوار ناشناسى آن شى‌ء را در كوچه رها كرده است. با توجّه به اين كه خون مسلم نبايد هدر رود، آيا ديه فرزند اين جانب بر بيت المال است؟

جواب: چنانچه ثابت شود شى‌ء مزبور را موتور سوارى آنجا رها كرده، و دسترسى به او حاصل نشود، ديه آن طفل بايد از بيت المال پرداخته شود. ولى چنانچه كودك آن شى‌ء را از داخل منزل برداشته، ديه او بر بيت المال نيست.

سؤال 1308- فرزندم، در حالى كه بر ترك موتورسيكلت سوار بود، بر اثر تصادف با اتومبيل به شدّت مجروح و مصدوم گرديد. متأسّفانه راننده متخلّف و بى‌وجدان از صحنه تصادف گريخته، و تا اين لحظه شناسايى نشده است. شدّت آسيب‌هاى وارده بر فرزندم به حدّى است كه حواس خود را از دست داده، و ما اكنون سالهاست كه همانند طفل يك ساله‌اى از او پذيرايى مى‌كنيم. اگر در حكومت اسلامى صدمه‌اى به مسلمانى وارد شود، و متّهم شناسايى نشود، پرداخت ديه بر عهده كيست؟