نكرده‌اند، ولى از بركات خونهاى شهيدان و تلاش جانبازان در امن و امان به سر مى‌برند، براى حلّ مشكلات آنها دست به دست هم دهند و در صورت ضرورت حكومت اسلامى مى‌تواند قوانينى براى اين موضوع وضع كند.

سؤال 1616- اگر فرض بر پرداخت ديه نباشد، آيا هزينه‌هاى درمانى اين عزيزان قابل محاسبه هست؟

جواب: هزينه‌هاى درمانى آنان بايد از بيت المال پرداخت شود.

سؤال 1617- پزشكى كه جهت كنترل جمعيّت و پيشگيرى از حاملگى اقدام به بستن لوله‌ها مى‌كند، و مراجعه‌كننده را عقيم مى‌سازد و امكان بازگشت نيز غالباً وجود ندارد؛ آيا ديه‌اى به او تعلّق مى‌گيرد؟

جواب: اگر به تقاضاى مراجعه‌كننده بوده باشد، ديه تعلّق نمى‌گيرد، در غير اين صورت طبيب بايد ارش بدهد.

سؤال 1618- وطى زوجه از دُبر چه حكمى دارد؟ اگر اين عمل سبب ايجاد جراحت در موضع مذكور گردد، آيا ديه يا ارشى تعلّق مى‌گيرد؟

جواب: اين كار بدون رضايت زوجه حرام است، و با رضايت او نيز كراهت شديد دارد و اگر موجب آسيبى شود، ديه تعلّق مى‌گيرد.

ديه مو

سؤال 1619- در كتابهاى علمى نوشته شده كه تمام سطح بدن را مو پوشانيده است. با توجّه به اين مطلب كه فقط كف دستها و پاها و روى ناخنها مو ندارد، آيا قطع هر نوع مويى كه روى بدن وجود دارد، موجب پرداخت ديه است؟

جواب: اگر مانند ابروها و محاسن و موى سر، در آن جايى كه انسان علاقه به نگهداشتن آن دارد بوده باشد، ديه يا ارش دارد.

سؤال 1620- آيا كيفيّت موى بدن در پرداخت ديه مو تأثير دارد؟ مثلًا اگر مويى‌