شرايط قصاص‌

سؤال 1501- شخصى در سنّ دوازده سالگى مردى را كشته است، او را تا به حال كه، 25 ساله است، در زندان نگه داشته‌اند تا بچّه‌هاى مقتول بزرگ شوند و تصميم بگيرند كه قاتل اعدام شود يا ديه بگيرند و حكم اعدام او هم صادر شده است. حال اگر صبىّ جنايتش قصاص ندارد، پس چرا حكم اعدام اين جوان را صادر كرده‌اند با اين كه كوچك بوده است؟

جواب: اوّل اين كه كسى كه قبل از بلوغ مرتكب قتل شود نه قصاص دارد نه زندان؛ مگر مقدارى به عنوان تنبيه؛ بلكه بايد ديه مقتول را عاقله، كه عبارت از پدر و مردان خويشاوند پدرى هستند، دست به دست هم بدهند و بپردازند و اگر بالغى مرتكب قتل شود و مقتول بچّه‌هاى صغير داشته باشد، اگر ولىّ بچه‌ها مصلحت را در گرفتن ديه ببيند ديه مى‌گيرد و قاتل آزاد مى‌شود و اگر مصلحت آنها را گرفتن ديه تشخيص ندهد بايد انتظار بكشند، تا صغيرها كبير شوند؛ ولى اگر مدت طولانى است بايد قاتل را با وثيقه و كفالت لازم آزاد كنند و بعدا رسيدگى نمايند و هيچ قاضى اى حق ندارد قاتلى را براى مدّت طولانى در زندان نگه دارد.

سؤال 1502- قاتلى كه محكوم به قصاص شده است، توسّط شخصى غير از اولياى دم و بدون اجازه آنها كشته مى‌شود. در فرض مزبور، اين سؤالات مطرح است:

الف) آيا اين شخص (قاتل دوّم) بايد قصاص شود؟ در فرض قصاص، چه كسانى حقّ قصاص دارند؟ اولياى دم مقتول اوّل، يا اولياى دم مقتول دوّم كه خود محكوم به قصاص بوده است؟

ب) در صورتى كه قصاص حقّ اولياى دم مقتول دوّم باشد، حقّ القصاص اولياى دم مقتول اوّل چه مى‌شود؟ آيا موضوع منتفى شده و از بين رفته است، يا اين كه تبديل به ديه مى‌شود؟ در فرض تبديل به ديه، چه كسانى بايد آن را بپردازند؟

جواب: با توجّه به اين كه قاتل مهدور الدم نيست؛ بلكه در اختيار اولياى دم‌