4- معدن‌

سؤال 558- پدرى داراى شش پسر است، خرج و مخارجشان مشترك است و متعارف هم اين است كه تا وقتى كه پدر اموال را بين آنها تقسيم نكند، مال پدر محسوب مى‌شود، حالا يكى از برادران، كه كارش حفر معدن است، با چند نفر ديگر (غير از افراد خانواده خود) به معدنى از زمين‌هاى عمومى دست يافته است، و پس از اخراج معدن مقدارى از آن را به فروش رسانده و پولى به دست آورده و بعد از تقسيم، اين پول را به خانه مى‌آورد، و آن را به اسم دايى‌اش مدّتى در بانك مى‌گذارد و منافعى هم به دست مى‌آورد، اكنون برادران مى‌خواهند تشكيل خانواده بدهند، لذا پدر تمام مايملك خود را با پول مذكور (غير از منافع بانكى) بين فرزندان تقسيم مى‌كند، سؤال اين است كه آيا نسبت به باقيمانده معدن پدر و برادران ديگر حق استفاده دارند؟ و نيز نسبت به منافع بانكى كه در اموال تقسيم شده نبود، حق دارند؟

جواب: اگر معدن را به نيّت همه برادران و پدر استخراج كرده، باقيمانده آن و منافع شرعى پول، به همه تعلق مى‌گيرد، و اگر به نيّت شخص خودش اخراج كرده متعلّق به خودش مى‌باشد، و به هر نحو كه بخواهد مى‌تواند ميان فرزندان تقسيم كند، يا براى خودش نگهدارد.

سؤال 559- لطفاً پيرامون معدن به سؤالات زير پاسخ فرماييد:

الف) با توجّه به مالكيّت دولت اسلامى نسبت به معادن كشور، آيا كسى مى‌تواند خارج از ضوابط حكومت اسلامى، معدنى را مالك شود؟

ب) اگر كسى معدنى را مالك شد و يا به صورت موقّت بهره‌بردار آن شد، آيا مى‌تواند نسبت به حريم معدن ادّعايى داشته باشد؟

ج) اگر نسبت به حريم بتواند مدّعى باشد، آيا اين مطلب در فرض مالكيّت او نسبت به معدن است؟ يا اعمّ از مالكيت و بهره‌بردارى است؟