روزه‌هايم را گرفته‌ام ولى قبل از آن چند روزى از روزه‌هايم را به دلايلى نگرفته‌ام و نمى‌دانم كه تعداد آن روزها چقدر بوده است وظيفه من چيست؟

جواب: همان مقدار كه يقين داريد روزه نگرفته‌ايد قضا كنيد و اگر روزه نگرفتن عمدى بوده كفّاره نيز واجب است مگر اينكه جاهل به مسائل روزه بوده‌ايد.

سؤال 294- تكليف شخصى كه روزه‌هاى زيادى را افطار كرده است چيست؟

جواب: تا آنجا كه بتواند روزه‌هاى گذشته را قضا كند و نسبت به كفّاره آنها مطابق مسأله 1401 و 1402 توضيح المسائل ما عمل كند و هر چه توانايى ندارد از او ساقط است.

سؤال 295- كسى كه فقط 28 روز از ماه رمضان را درك بكند چون كه در اوّل ماه مبارك در ايران است و آخر ماه مبارك در يك كشور عربى است كه ماه شوّال يك روز زودتر ديده مى‌شود و لهذا 28 روز را درك كرده است آيا قضاى يك روز بر او واجب است يا هيچ قضا لازم نيست؟

جواب: قضاى يك روز بر او واجب نيست ولى احتياط مستحب است.

سؤال 296- دادن كفّاره به واجب النّفقه جايز است؟

جواب: احتياط آن است كه كفّاره را مطلقاً به واجب النّفقه ندهد.

سؤال 297- وظيفه خانمى كه سال اوّل تكليف روزه‌اش را خورده است چيست؟ و اگر بايد قضا كند چگونه قضا نمايد؟

جواب: كفّاره ندارد خواه جاهل مقصر بوده يا قاصر ولى اگر عمداً و عالماً روزه نگرفته كفّاره دارد و در تمام صور مسأله، قضا لازم است.

سؤال 298- شخصى چند روز از ماه رمضان را عمداً افطار كرده است امّا تعداد دقيق آن را نمى‌داند وظيفه او چيست؟

جواب: به مقدارى كه يقين دارد، روزه‌هايى را كه خورده بايد هم قضا كند و هم براى هر روز كفّاره بدهد و چنانچه بار او سنگين شود و نتواند، مطابق آنچه در