فصل بيست و چهارم: احكام قرض‌

سؤال 657- همان گونه كه خاطر شريف مستحضر است در زمان حاضر نشر اسكناس و ضرب سكّه در بانكهاى وابسته به دولتها با ملاحظه پشتوانه موجود در خزانه صورت مى‌گيرد، پولهاى امروزى بر خلاف درهم (نقره) و دينار (طلا) ارزش ذاتى ندارد و ارزش اعتبارى آنها در معاملات نيز ثابت نيست، ممكن است در اثر تحوّلات سياسى و اقتصادى و يا تصميم يك جانبه دولتها يك شبِ ارزش پول، دهها برابر كاهش يابد و طبعاً اين كاهش موجب ضررى است كه طلبكار متحمّل مى‌شود، به عنوان مثال در نجف اشرف در سال 1349 مهريه زوجه‌اى 250 يا 300 دينار عراقى قرار داده شده كه در آن زمان همين پول معادل 50 گرم طلا و يا يك باب منزل متوسط بوده است و ليكن امروزه با اين مبلغ يك كيلو برنج يا شكر هم نمى‌توان خريد در اين رابطه شيخ ابو الحسن شعرانى در شرح تبصره المتعلّمين علّامه حلّى صفحه 283 مى‌فرمايد: «كسى كه اسكناس سه تومانى قرض كند وقتى كه معادل سى تومان نقره بود و هنگامى ادا كند كه معادل دو مثقال نقره است كافى نيست» با توجّه به مراتب فوق استدعا دارد در رابطه با كيفيّت اداى دين يا مضمون به در مواردى كه موضوع آن وجه رايج امروزى باشد نظر مبارك را مرقوم فرماييد؟

جواب: در صورتى كه تفاوت بسيار زياد باشد بطورى كه در نظر عرف اداى دين محسوب نشود (مانند مثالى كه زده بوديد و امثله زيادى كه در استفتائات از ما سؤال كرده‌اند) بايد معادل روز در نظر گرفته شود يا لااقل مصالحه تراضى شود.