اين كار از او ساخته نيست‌

فرضاً، از اين حقيقت صرف‌نظر كنيم و بپذيريم كه ممكن است روح انسانى به بدن جديدى بپيوندد، چگونه ممكن است روح يك انسان 50 ساله (مثلًا) كه مراحل گوناگون را طى نموده، در جنين كودكى قرار گيرد، و پس از تولّد، مانند روح يك كودك، همان‌ تظاهرات كودكانه‌ را داشته باشد؛ بهانه بگيرد؛ گريه كند؛ سر لج بيفتد؛ داد و فرياد راه بيندازد؛ بازيهاى كودكانه و قهر و آشتى‌هاى بچّگانه داشته باشد؛ و در دوران جوانى نيز جوانى كند؟! اين كار، اصلًا از او ساخته نيست، و اين موضوع باور كردنى نمى‌باشد. در اين‌جا كارى به ارتجاعى بودن اين خطّ سير نداريم؛ منظور اين است كه فرضاً ارتجاع و عقب‌گرد در جهان حيات قابل قبول باشد اين كار به وسيله بازگرداندن روح انسان 50 ساله به بدن يك كودك، ميسّر نمى‌باشد.

طرفداران عقيده تناسخ گويا حساب لوازم عقيده خود را نرسيده‌اند و تنها روى انگيزه‌هائى كه در بحث پيش گذشت به آن دل بسته‌اند، و إلّا باور نمى‌توان كرد كسى همه اين حسابها را برسد، باز روى اين عقيده بايستد و لااقل ترديد هم به خود راه ندهد.