براى آنها بياورد، تازه اگر چنين كارى را پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌كرد نيز به احتمال قوى ايمان نمى‌آوردند، چرا كه سابقه آنها بهترين گواه لجاجت و بهانه جويى است؛ سوابق آنها نشان مى‌دهد وقتى كه در برابر قوى‌ترين معجزات قرار مى‌گرفتند فوراً مى‌گفتند:

اين كار سحر است و اين مرد ساحر، و با اين اتّهام واهى به سادگى از كنار معجزات مى‌گذشتند.

از مجموع آيات بالا مى‌توان به خوبى اين نكته را دريافت كه مسأله لجاجت و بهانه جويى در تمام طول تاريخ بشر از آغاز خلقت تا كنون هميشه يكى از موانع مهم راه حق بوده است و يكى از مشكلات بزرگ انبياء را وجود اين صفت رذيله در عمق جان اقوام پيشين تشكيل مى‌داده است و اگر انسان بخواهد به حق برسد قبل از هر كار بايد اين خوى زشت و رذيله اخلاقى را از وجود خود ريشه كن سازد.

لجاجت و بهانه جويى در روايات اسلامى‌

در فصل نهم اين كتاب به بحث‌هاى مربوط به تعصّب و لجاجت پرداختيم و آيات و روايات و بحث‌هاى مربوط به لجاجت را كه ناشى از تعصب‌هاى جاهلانه و تقليدهاى كوركورانه مى‌شود روشن ساختيم، در بحث كنونى سخن از بهانه جويى و لجاجت است و به تعبير ديگر پافشارى كردن روى يك مسأله غلط، نه به خاطر تعصّب‌هاى قومى و تقليد كوركورانه، بلكه به خاطر خوى بهانه جويى كودكانه‌اى كه در بعضى از افراد ديده مى‌شود كه بدون هيچ دليل منطقى در برابر حق تسليم نمى‌شوند و براى فرار از حق دنبال بهانه‌اى مى‌گردند.

همان گونه كه در آيات گذشته ديديم اين رذيله اخلاقى در بسيارى از اقوام بوده و به خاطر همان از سعادت محروم گشتند و در گرداب بدبختى افتادند، در احاديث اسلامى نيز بحث گسترده‌اى در اين زمينه ديده مى‌شود.

1- در حديثى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم: «الْخَيْرُ عادَةٌ وَ الشَرُّ لَجاجَةٌ؛ كارهاى‌