تفسير و جمع بندى‌

در نخستين آيه مورد بحث خداوند سه گروه را شديداً مورد تهديد قرار مى‌دهد منافقان و بيماردلان (اراذل و اوباش هوسباز) و شايعه پراكنان كه اگر دست از كارهاى خود يعنى مزاحمت نواميس مردم و تضعيف روحيه مسلمين و نشر شايعات دروغين درباره زنان پاكدامن برندارند به شديدترين مجازات گرفتار خواهند شد، مى‌فرمايد: «اگر منافقان و آنها كه در دلهايشان بيمارى است و آنها كه اخبار دروغ و شايعات بى‌اساس در مدينه پخش مى‌كنند دست از كار خود نكشند تو را بر ضد آنها مى‌شورانيم، سپس نمى‌توانند جز مدت كوتاهى در اين شهر در كنار تو باشند- و از همه جا طرد مى‌شوند- و هر جا يافت شوند دستگير خواهند شد و به قتل مى‌رسند (لَئِنْ لَمُ يَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَالَذينَ فى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فى الْمَدينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَ لا يُجاوِرُوُنَكَ فيها الَّا قَليلًا- مَلْعُونينَ ايْنما ثُقِفُوا اخِذُوا وَقُتِلُوا تَقْتيلًا).

اين غيرت الهيّه كه سبب دفاع شديد از عرض و نواميس و كيان مسلمين شده است سرمشقى براى همه در مسأله غيرت دينى و ناموسى است و نشان مى‌دهد كه در برابر اراذل و اوباش و منافقان كوردل و بيماردلان نبايد بى‌تفاوت يا خونسرد باشند.

اين تعبير با آنچه از فعل پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در تاريخ نقل شده كه در اين گونه موارد سخت گير بود و با متخلفان برخورد شديد مى‌كرد، نشان مى‌دهد كه اين مسأله به عنوان يك فضيلت اخلاقى و وظيفه اجتماعى پذيرفته شده است.

تعبيرات سه گانه در آيه بالا (مُنافِقُونَ، الَذينَ فى‌ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرُجِفُونَ) ممكن است همه اشاره به گروه معينى باشد كه با انواع كارهاى خلاف به تضعيف مسلمين مى‌پرداختند، ولى ظاهر آيه، و پاره‌اى از شأن نزول‌ها نشان مى‌دهد كه اشاره به سه گروه مختلف است: منافقان با پخش شايعاتى درباره غزوات پيامبر صلى الله عليه و آله در مدينه سعى داشتند روحيه مسلمانان را تضعيف كنند، و گروهى از اراذل و اوباش با ايجاد