جدا سازد. همان گونه كه ساختن يك سدّ مفيد براى ذخيره آب ممكن است دهها سال طول بكشد اما ويران كردن آن با مواد منفجره در چند ساعت امكان‌پذير است.

اين سخن را با حديثى از امام صادق عليه السلام پايان مى‌دهيم فرمود: «الساعِى‌ قاتِلُ ثَلاثَةٍ قاتِلُ نَفْسِهِ وَ قاتِلُ مَنْ يُسْعى بِهِ وَ قاتِلُ مَنْ يُسْعى الَيْهِ؛ سعايت كننده هم قاتل خويشتن است، و هم قاتل كسى است كه بر ضد او سعايت مى‌كند و هم قاتل كسى است كه درنزد وى از ديگرى سعايت كرده است». [1]

بسيار مى‌شود كه سعايت نسبت به كسى در نزد شاهان و امراء واقعاً سبب قتل او مى‌گردد، و در چنين صورتى سعايت كننده نيز قاتل خويشتن در پيشگاه خدا محسوب مى‌شود و كسى كه نزد او سعايت شده است به خاطر عدم تحقيق كافى، گويى به دست سعايت كننده به قتل رسيده است چون بى گناهى را كشته است.

توجه به اين نكته لازم است كه جمعى از بزرگان سعايت و نمامى را به يك معنى دانسته‌اند، در حالى كه ممكن است فرقى در ميان آن دو باشد (هر چند بسيار قريب‌الافق هستند) نمامى و سخن چينى آن است كه ميان دو دوست يا دو خويشاوند يا دو همكار را جدايى بيندازد ولى سعايت اين است كه نزد شخص بزرگى بدگويى از كسى كند و كار او يا جان او را به خطر بيندازد. لذا سعايت در بسيارى از روايات به عنوان سعايت نزد سلطان و مانند آن به كار رفته است.

اما نزديك بودن افق هر دو معنى، سبب شده كه تحت يك عنوان ذكر شود.

انگيزه‌هاى سخن چينى‌

اين صفت رذيله مانند صفات ديگر پيوند ناگسستنى با بسيارى از رذائل اخلاقى دارد، از جمله آن‌ها حسد است، زيرا شخص حسود كه نمى‌تواند آرامش زندگى ديگران را تحمل كند و از اين كه دوستان دست به دست هم دادند و كارهاى خود را به سرعت پيش مى‌برند، يا خانواده‌ها و همسران كه پيوند محبت قوى با هم دارند

[1]. خصال (مترجم) شيخ صدوق، صفحه 122 (باب الثلاثه).