9- در حديث كوتاه و پر محتوايى اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌فرمايد: «اشْرَفُ الْخَلائِقِ الْوَفاءُ؛ وفاى به عهد بهترين خلق و خوى انسان است». [1]

10- اين بحث را با حديث مهم ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله پايان مى‌دهيم (هر چند احاديث در اين زمينه بسيار فراوان است) فرمود: «اذا نَقَضُوا الْعَهْدَ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ عَدُوَّهُمْ؛ هنگامى كه مردم پيمان شكنى كنند خداوند دشمنانشان را بر آنان مسلط مى‌سازد». [2]

در روايات بالا حقائق مهمى درباره اهميت وفاى به عهد و آثار عميق آن در زندگى فردى و اجتماعى انسان آمده به گونه‌اى كه وفاى به عهد به عنوان‌ «اساس دين» و «نشانه يقين» و «سبب قرب به پيامبر در روز رستاخيز» و «سپر مهم در برابر حوادث اجتماعى» شمرده، اضافه بر اين روايات اسلامى تصريح دارد كه وفاى به عهد يك قانون جهان شمول است و مسلمان و كافر را در بر مى‌گيرد. وفاى به عهد سبب‌ «سر بلندى و پيروزى» و پيمان شكنى سبب‌ «محروميت از الطاف الهى» مى‌شود.

1- آثار فردى و اجتماعى وفاى به عهد

پيش از اين نيز گفته شد كه تمام پيشرفت‌هاى علمى و فرهنگى و اقتصادى كه نصيب انسان‌ها شده است مولود زندگى اجتماعى آنها است، تجارب به هم مى‌پيوندد، افكار به يكديگر ضميمه مى‌شود و صنايع و تمدنها دست به دست هم مى‌دهند و حركتى عظيم در جوامع انسانى پديد مى‌آيد.

اگر انسانها جدا از هم مى‌زيستند طبعاً هر كسى مختصر تجربه زندگى خويش را با خود به گور مى‌برد و همه افراد دائماً در جا مى‌زدند نه تحوّلى بود و نه پيشرفتى، نه تمدنى و نه فرهنگى و درست به همين دليل اسلام بيشترين اهميت را براى‌

[1]. غررالحكم، حديث 2859.

[2]. بحارالانوار، جلد 97، صفحه 46، حديث 3.