نام کتاب : اخلاق در قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 176
است و در آنجا نيز بر اهميت امانت و وفاى به عهد تكيه شده است.
قابل توجه اين كه «امانات» در اينجا به صورت جمع ذكر شده كه اشاره به انواع و اقسام
امانت است، و بسيارى از مفسران تصريح كردهاند كه امانت در اين آيه، تنها شامل
امانتهاى مالى نيست، بلكه شامل امانات معنوى مانند قرآن و آيين خدا و عبادات،
وظائف شرعيه و همچنين شامل نعمتهاى مختلفى كه خداوند به انسان داده است مىشود.
و از اينجا روشن مىشود كه مؤمنان واقعى و انسانهاى شايسته كسانى هستند كه
تمام اين امانتها را مراعات كنند، و مراقب حفظ همه آنها باشند.
عطف وفاى به عهد بر حفظ امانت بيانگر اين حقيقت است كه هر دو به يك ريشه باز
مىگردند، چرا كه پيمان شكنى نوعى خيانت در عهد و پيمان است و رعايت امانت نوعى
وفادارى به عهد و پيمان محسوب مىشود.
تعبير به «راعون» كه از ماده رعايت است (توجه داشته باشيد كه اين واژه از ماده «رعى» به معنى مراقبت
از گوسفندان به هنگام چرا گرفته شده است) نشان مىدهد كه منظور از آن چيزى بيش از
اداى امانت است، بلكه مراقبت همه جانبه از آن را توصيه مىكند.
بديهى است امانت گاهى جنبه فردى دارد و به دست يك شخص سپرده مىشود (مانند يك
امانت مالى كه انسانى به انسان ديگر مىدهد) و گاه جنبه گروهى دارد مثلًا حفظ قرآن
و آيينِ خدا و حفظ استدلال كشورهاى اسلامى، امانتهايى است كه به دست جوامع اسلامى
سپرده شده و براى حفظ آن حركت گروهى و دستهجمعى لازم است.
در دومين آيه با صراحت دو دستور بيان شده است؛ دستورى درباره امانت و دستور
ديگرى درباره عدالت، مىفرمايد: خداوند به شما دستور مىدهد كه امانتها را به
صاحبان آنها برسانيد، و هنگامى كه ميان مردم داورى مىكنيد از روى عدالت داورى
كنيد. خداوند پند و اندرزهاى خوب به شما مىدهد. خداوند شنوا و بينا است. (انَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ انْ تُؤَدُّوا الْاماناتِ
الَى اهْلِها وَ اذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ انْ تَحْكُمُوا
نام کتاب : اخلاق در قرآن نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 176