الْمَصائِبِ سُوءِ الْخُلْقِ؛ شديدترين مصيبت‌ها سوء خلق است». [1]

چه مصيبتى از آن بالاتر كه انسان را در جامعه منزوى مى‌كند و تمام پيوندها را ميان او و خلق و خالق قطع مى‌نمايد.

4- و نيز از همان حضرت مى‌خوانيم كه فرمود: «لا وَحْشَةَ اوْحَشُ مِنْ سُوءِ الْخُلْقِ؛ وحشتى بدتر از سوء خلق نيست». [2]

دليل آن روشن است، زيرا انسان را در تنهايى عجيبى فرو مى‌برد.

5- به همين دليل در حديث ديگرى مى‌فرمايد: «لا عَيْشَ لِسَيِّى الْخُلْقِ؛ انسان بد اخلاق زندگى ندارد». [3] چرا كه هم خودش در زحمت است و هم اطرافيان و معاشرين او در عذابند.

6- شبيه اين تعبير اما با يك تفاوت روشن در يك حديث ديگرى از آن حضرت آمده است: «لاسُوْدَدَ لِسَيِّى الْخُلْقِ؛ انسان بد اخلاق در جامعه، بزرگى و آقايى پيدا نمى‌كند». [4]

دليل آن هم روشن است زيرا نخستين شرط بزرگى و آقايى جاذبه اخلاقى و مهر و محبت و ادب است، و آن كس كه اين سرمايه را ندارد، به آن نخواهد رسيد.

7- و نيز از همان حضرت حديث گوياى ديگرى در اين زمينه آمده است، مى‌فرمايد: «الْمُؤْمِنُ لَيِّنُ الْاريكة، سَهْلُ الْخَلِيْقَةِ، الْكافِرُ شَرَسُ الْخَلِيْقَةِ سَيِّىُ الطَّرِيْقَةِ؛ مؤمن نرم و انعطاف‌پذير و خوش خلق است، و كافر بد اخلاق و بد روش است». [5]

و به اين ترتيب حسن خلق، يكى از نشانه‌هاى ايمان، و سوء خلق يكى از نشانه‌هاى كفر مى‌باشد.

درمان سوء خلق‌

آنچه كه در بالا آمد و روايات فراوان ديگرى كه براى پرهيز از طولانى شدن سخن، از ذكر آنها خوددارى شد، به روشنى گواهى مى‌دهد كه سوء خلق يكى از

[1]. عيون اخبار الرضا، جلد 2، صفحه 37، به نقل از پرورش روح، جلد 1، صفحه 83.

[2]. شرح غرر، جلد 6، صفحه 400.

[3]. همان، صفحه 359.

[4]. همان.

[5]. همان، جلد 1، صفحه 364، حديث 1381.