عِرْضِ اخيْه كانَ لَهُ حِجاباً مِن النَّارِ؛ كسى كه از آبروى برادرش دفاع كند حجابى از آتش دوزخ براى او خواهد بود». [1]

ولى از مجموع اين روايات وجوب دفاع استفاده نمى‌شود، بلكه نهايت امر، استحباب مؤكّد مى‌توان استفاده كرد، زيرا تعبير به مخذول كردن كه در چند روايت آمده بيش از اين نمى‌رساند كه خدا دست از يارى چنين كسى بر مى‌دارد (چرا كه خذلان به معنى ترك نصرت و يارى است) همچنين وعده ثواب بهشت يا نجات از دوزخ كه در روايات آمده است آن هم دليل بر وجوب نخواهد بود، ولى تعبيرى كه در روايت دوم آمده است كه مانند گناه غيبت كننده براى او مى‌نويسند دليل بر وجوب دفاع است، ولى در آن حديث اين گناه در مورد كسى ذكر شده كه نه فقط دفاع نمى‌كند بلكه از غيبت برادر مسلمانش خوشحال هم مى‌شود.

به هر حال خواه دفاع در برابر غيبت برادر مسلمان واجب باشد و خواه مستحب مؤكّد، يكى از وظايف حسّاس اسلامى است. و اگر جنبه نهى از منكر به خود بگيرد به يقين واجب است.

4- غيبت مردگان چه حكمى دارد؟

گاه تصوّر مى‌شود كه مفهوم غيبت و همچنين رواياتى كه درباره غيبت وارد شد ناظر به افراد زنده است و مردگان را شامل نمى‌شود، بنابراين غيبت كردن پشت سر مرده اشكالى ندارد، ولى اين اشتباه بزرگى است زيرا طبق روايات اسلامى: «حُرْمَةُ الْمِيِّتِ كَحُرمَتِهِ وَ هُوَ حَىٌ‌؛ احترام مرده مسلمان همچون احترام زنده او است». [2] بلكه مى‌توان گفت غيبت مرده از جهاتى زشت‌تر و ناپسندتر است، زيرا زندگان ممكن است روزى غيبت را بشنوند و به دفاع از خود برخيزند، ولى مرده هرگز قادر به دفاع از خود نيست، به علاوه شخص غيبت كننده ممكن است افراد زنده را ببيند و از آنها حليّت بطلبد ولى در مورد مردگان اين مطلب هرگز صدق نمى‌كند.

[1]. همان، صفحه 607.

[2]. وسائل الشّيعه، جلد 19، صفحه 47، باب 24.