ديگران را حمل بر صحّت كند و به فرض كه عالم يا جاهل و رئيس يا بزرگى انحرافى پيدا كرده، او را بهانه انحراف خويش قرار ندهد كه اين يك بهانه شيطانى است بلكه نظر به خيل عظيم پاكان و نيكان و مقرّبان درگاه حق بيفكند.

در مباحث مربوط به غيبت چند موضوع باقى مانده است كه آنها نيز در خور اهميت است:

1- استماع غيبت:

همان گونه كه غيبت كردن از گناهان بزرگ است، شركت در مجلس غيبت و گوش‌دادن به سخنان غيبت كننده نيز از گناهان بزرك محسوب مى‌شود، چرا كه تمام مفاسد غيبت مربوط به همكارى دو طرف است، غيبت كننده و مستمع غيبت، اگر كسى حاضر نشود به غيبت گوش كند، علاوه بر اين كه گامى در طريق نهى از منكر برداشته شده ماهيت غيبت تحقق نمى‌يابد، نه عيوب كسى فاش مى‌شود نه آبروى انسانى مى‌ريزد، نه هتك حرمت مى‌شود، و نه مفاسد ديگر اجتماعى به بار مى‌آيد.

به همين دليل در روايات اسلامى مستمع غيبت همكار غيبت كننده يا به تعبير روايت يكى از دو غيبت كننده محسوب شده است. چنان كه از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم: «الْمُسْتَمِعُ احَدُ الْمُغْتابِيْنَ» [1] و از على عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «السَّامِعُ‌ لِلْغَيْبَةِ احَدُ الْمُغْتابِينَ». [2]

در حديث ديگرى از امام اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌خوانيم كه هنگامى كه مشاهده كرد كسى نزد فرزندش امام حسن عليه السلام غيبت مى‌كند فرمود: «يا بُنَىَّ نَزِّهْ سَمْعَكَ عَنْ مِثْلِ هذا فَانَّهُ نَظَرَ الى اخْبَثِ ما فى وِعائِهِ فَافْرَغَهُ فى وِعائِكَ؛ فرزندم! گوش خود را از اين گونه‌

[1]. جامع السّعادات، جلد 2، صفحه 297؛ بحارالانوار، جلد 72، صفحه 226.

[2]. همان مدرك.