لباس ناصحان خيرخواه ظاهر شوند». [1]

4- جهل و نادانى‌

يكى ديگر از عوامل شتابزدگى، جهل و نادانى و سفاهت است؛ زيرا افراد جاهل و نادان اغلب گرفتار اوهام و پندارهاى غلط هستند و به گمان اين كه مقدّمات كار فراهم است، خود را در گرداب حوادث مى‌افكنند و با ناكامى و شكست روبرو مى‌شوند، در حالى كه هوشياران آگاه، تمام جوانب كار را مورد بررسى قرار مى‌دهند و با حزم و دورانديشى و دور از هر گونه شتابزدگى، برنامه ريزى مى‌كنند و مطمئناً پيروز مى‌شوند.

اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌فرمايند: «مِنَ الْحُمُقِ الْعَجَلَةُ قَبلَ الْامْكانِ؛ عجله كردن قبل از فراهم شدن امكانات (انجام كار)، از حماقت است». [2]

راه‌هاى درمان‌

براى مبارزه با اين خوى زشت، قبل از هر چيز بايد به پيامدهاى شوم آن انديشيد و عواقب دردناك عجله و شتابزدگى را مورد توجه قرار داد و حوادث بسيار ناراحت كننده‌اى را كه بر اثر شتابزدگى در كارها ديده شده، به خاطر آورد و نمونه‌هاى فراوانى كه در تاريخ است نيز مورد توجه قرار داد، به يقين با مطالعه در اين امور، هر كس به خوبى درمى يابد كه عجله و دستپاچگى، نه تنها او را زودتر به مقصد نمى‌رساند، بلكه چه بسا به خاطر آن هرگز به مقصد نرسد.

جمله‌هايى مانند: «العَجَلَةُ مِنَ الشَّيْطانِ» و «وَالعَجَلَةُ قَبْلَ الامْكانِ يُوجِبُ الغُصّةَ وَ مَعَ العَجَلَةِ تَكوُن النَّدامَةُ» بايد به صورت شعارهايى در زندگى فردى و اجتماعى درآيد و هميشه نصب العين افراد عجول گردد تا با مشاهده آن از عجله بازايستد و حديث رسول خدا صلى الله عليه و آله را به ذهن خويش بسپارند كه فرمود: «شتابزدگى و عجله مردم را به هلاكت مى‌افكند و اگر مردم آرامش و خونسردى خود را حفظ كنند، هيچ كس در خطر نمى‌افتد». [3]

از سوى ديگر، بايد به تمرين‌ها و تلقين‌هاى پى در پى، به اين خلق‌وخو چيره شود؛ زيرا هر كارى با تمرين مبدل به يك عادت و هر عادتى با ادامه مبدل به يك خلق و خو مى‌شود.

[1]-/ نهج البلاغه، نامه 53

[2]-/ غررالحكم، حديث 9394

[3]-/ بحارالانوار، جلد 68، صفحه 340