كلى در دو راه علمى و عملى خلاصه مى‌شود.

الف- راه علمى‌

منظور از راه علمى، اين است كه انسان در آثار و پيامدهاى شهوت پرستى بينديشد و ببيند كه چگونه تسليم شدن در برابر شهوات، انسان را به ذلّت، بدبختى، اسارت، تضعيف شخصيت اجتماعى و دورى از خدا مى‌كشاند كه زندگى خفت بار افرادى كه آلوده شهوت شده‌اند، بيانگر اين واقعيت است.

بنابراين تأمّل در امور مذكور و انديشه پيرامون شرح حال‌ «اولياء الله» و پيروان راستين آنها كه بر اثر مبارزه با شهوات به مقامات بالا در دنيا و نزد خدا رسيده‌اند، انسان را از شهوت‌پرستى باز خواهد داشت.

علاوه بر اين كه تحكيم پايه‌هاى عقل و ايمان، انسان را قادر به كنترل شهوات مى‌كند؛ در اين رابطه اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌فرمايند: «مَنْ كَمُلَ عَقْلُهُ استِهَانَ بِالشَّهَوَاتِ؛ كسى كه عقلش كامل شود، شهوت‌ها را كوچك و بى ارزش مى‌شمرد». [1]

در جاى ديگر نيز مى‌فرمايند: «مَنْ غَلَبَ شَهْوَتَهُ ظَهَرَ عَقْلُهُ؛ كسى كه بر شهوات خود غالب شود، عقل و خرد او ظاهر مى‌گردد». [2]

همچنين فرموده‌اند: «كُلَّمَا قَوِيَتِ الْحِكْمَةُ ضَعُفَتِ الشَّهْوَةُ؛ هرقدر حكمت و دانش انسان تقويت شود، شهوات و تمايلات سركش او ضعيف مى‌گردد». [3]

آن حضرت در پيام پرمعناى ديگرى نيز مى‌فرمايند: «اذْكُرْ مَعَ كُلِّ لَذَّةٍ زَوَالَهَا وَ مَعَ كُلِّ نِعْمَةٍ انْتِقَالَهَا وَ مَعَ كُلِّ بَليَّةٍ كَشْفَها، فَانَّ ذَلِكَ ابْقى‌ لِلنِّعمَةِ، وَ انْفى‌ لِلشَّهْوةِ، وَ اذْهَبُ لِلبَطَرِ، وَ اقرَبُ الَى الْفَرَجِ وَ اجْدَرُ بِكَشفِ الغُمَّةِ وَ دَرْكِ الْمَأمُولِ‌؛ هرگاه در لذت (حرامى) باشى، به ياد بياور كه روزى زايل مى‌شود، و اگر در هر نعمتى هستى، به خاطر داشته باش كه روزى سلب خواهد شد. در بلاها نيز انتظار برطرف شدن آن را داشته باش؛ زيرا اين يادآوريها، نعمت را پايدارتر مى‌كند و شهوات را دور مى‌سازد و مستى و غرور نعمت را زايل مى‌كند و به فرج و گشايش امور نزديكتر و در از ميان رفتن اندوه و رسيدن به مقصود، نزديكتر و

[1]-/ شرح فارسى غررالحكم، حديث 8226.

[2]-/ همان مدرك، حديث 7953.

[3]-/ همان مدرك، حديث 7205