فصل سيزدهم: اسوه‌ها و الگوها

اشاره:

هركس در زندگى خود، اسوه و پيشوايى دارد كه سعى مى‌كند خود را به او نزديك سازد، و پرتوى از صفات او را در درون جان خود ببيند.

به تعبير ديگر، در درون دل انسان جايى براى اسوه‌ها و قهرمانها است؛ و به همين دليل، تمام ملّتهاى جهان در تاريخ خود به قهرمانان واقعى، و گاه پندارى متوسّل مى‌شوند، و بخشى از فرهنگ و تاريخ خود را بر اساس وجود آنها بنا مى‌كنند؛ در مجالس خود از آنها سخن مى‌گويند و آنها را مى‌ستايند؛ و سعى مى‌كنند خود را از نظر صفات و روحيّات به آنها نزديك سازند.

اضافه بر اين، اصل «محاكات» (همرنگ شدن با ديگران، مخصوصاً افراد پرنفوذ و با شخصيّت) يكى از اصول مسلّم روانى است. مطابق اين اصل، انسان كششى در وجود خود به سوى هماهنگى و همرنگى با ديگران (مخصوصاً با قهرمانان) احساس مى‌كند؛ و به همين علّت، به سوى اعمال و صفات آنان جذب مى‌شود.

اين جذب و انجذاب، در برابر افرادى كه انسان نسبت به آنها ايمان كامل دارد، بسيار نيرومندتر و جذّابتر است.

به همين دليل، ما در اسلام دو اصل به نام‌ «تَوَلَّى‌» و «تَبَرَّى‌» داريم؛ يا به تعبير ديگر: