تأثير عبادات در پالايش روح، در روايات اسلامى‌

اين مسأله در روايات اسلامى بازتاب بسيار وسيع و گسترده‌اى دارد كه به گوشه‌اى از آن، در ذيل اشاره مى‌شود، و شرح تمام آن در خور كتاب مستقلّى است:

1- در تمام رواياتى كه سخن از فلسفه احكام به ميان آمده، اشاره به تأثير عبادت در تهذيب نفوس و پالايش روح و صفاى دل شده است؛ از جمله، در كلمات قصار اميرمؤمنان على عليه السلام آمده است:

«فَرَضَ اللَّهُ الْايِمانَ تَطْهِيراً مِنَ الشِّركِ، وَالصَّلوةَ تَنْزيهاً عَنِ الْكِبْرِ وَ الزَّكاةَ تَسْبيباً لِلرِّزْقِ، وَ الصِّيامَ ابتِلاءً لِاخْلاصِ الْخَلْقِ؛

خداوند ايمان را براى تطهير دل از شرك واجب فرموده، و نماز را براى پاك شدن از تكبّر، و زكات را سبب روزى قرار داده، و روزه را وسيله‌اى براى پرورش اخلاص بندگان ...» [1]

شبيه همين معنى با مختصر تفاوتى در خطبه معروف بانوى اسلام فاطمه زهرا عليها السلام ديده مى‌شود آنجا كه مى‌فرمايد:

«فَجَعَلَ اللَّهُ الْايمانَ تَطْهيراً لَكُمْ مِنَ الشِّركِ، وَ الصَّلوةَ تَنْزِيهاً لَكُمْ عَنِ الْكِبْرِ، وَ الزَّكاةَ تَزْكِيَةً لِلنَّفْسِ وَ نِماءً فِى الرِّزْقِ، وَ الصِّيامَ تَثْبِيتاً لِلْاخْلاصِ ...؛

خداوند ايمان را سبب پاكسازى شما از شرك قرار داده است و نماز را وسيله‌اى براى تطهير قلوب از كبر، و زكات را موجب تزكيه نفس (از بخل و حرص و دنيا پرستى) و نموّ روزى، و روزه را عامل تثبيت خلوص نيّت.» [2]

2- در حديث معروفى كه درباره نماز از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمده، نماز را تشبيه به نهر آب زلال جارى مى‌كند كه بر در خانه انسان باشد و همه روز انسان خود را پنج بار در آن شست و شو كند؛ بديهى است كه بر اثر آن، چيزى از آلودگيها در وى باقى نمى‌ماند؛ اين حديث نيز دليل روشنى بر اين مدّعاست. [3]

و به همين ترتيب، درباره هر يك از عبادات آثارى ذكر شده كه شاهد گوياى تأثير عبادت در تهذيب نفوس انسانى است.

3- در حديث ديگرى از امام علىّ بن موسى الرّضا عليه السلام درباره آثار عبادت بطور كلّى‌

[1]. نهج البلاغه، كلمات قصار، جمله 252

[2]. به كتاب زندگى حضرت فاطمه زهرا (س) مراجعه شود

[3]. محجّة البيضاء، جلد 1، صفحه 339 (كتاب اسرار الصلاة)