فصل دوازدهم: گامهاى عملى به سوى تهذيب اخلاقى‌

در اين فصل به سراغ امورى مى‌رويم كه زمينه را براى پرورش «فضائل اخلاقى» فراهم مى‌سازد و گام به گام انسان را به خدا نزديكتر مى‌سازد، و اين بحث اهمّيّت فوق‌العاده‌اى در علم اخلاق دارد و از امور زيادى بحث مى‌كند:

گام اوّل: توبه‌

بسيارى از علماى اخلاق نخستين گام براى تهذيب اخلاق و سير الى اللَّه را «توبه» شمرده‌اند، توبه‌اى كه صفحه قلب را از آلودگيها پاك كند و تيرگيها را مبدّل به روشنايى سازد و پشت انسان را از بار سنگين گناه سبك كند، تا براحتى بتواند طريق به سوى خدا را بپيمايد.

مرحوم «فيض كاشانى» در آغاز جلد هفتم «المحجّه البيضاء» كه در واقع آغاز گر بحثهاى اخلاقى است چنين مى‌گويد:

«توبه از گناه و بازگشت به سوى ستّار العيوب و علّام الغيوب آغاز راه سالكين و سرمايه پيروزمندان و نخستين گام مريدان و كليد علاقه مندان و مطلع برگزيدگان و برگزيده مقرّبان است»!

سپس اشاره به اين حقيقت مى‌كند كه غالباً انسانها گرفتار لغزشهايى مى‌شوند و با