آسانتر است، مهدى او را نگهداشت و به آشپز گفت انواعى از خوراك مغز آميخته با شكر و عسل براى او فراهم ساز.

هنگامى كه «شريك» از آن غذاى بسيار لذيذ و (طبعاً حرام) فارغ شد، آشپز رو به خليفه كرد و گفت اين پيرمرد بعد از خوردن اين غذا هرگز بوى رستگارى را نخواهد ديد! فضل ابن ربيع مى‌گويد مطلب همين گونه شد، و شريك ابن عبداللَّه بعد از اين ماجرا هم به تعليم فرزندان آنها پرداخت و هم منصب قضاوت را از سوى آنها پذيرفت. [1]

صفات اخلاقى و اعمال اخلاقى‌

مى‌دانيم اعمال انسان هميشه در درون و جان او ريشه دارد؛ يا به تعبير ديگر، اعمال ظهور و بروز صفات درونى است، يكى به منزله ريشه و ديگرى به منزله ساقه و شاخ و برگ و ميوه است.

به همين دليل، اعمال اخلاقى از صفات اخلاقى جدا نيست؛ مثلًا، نفاق كه از صفات رذيله است، ريشه‌اى در عمق جان انسان دارد و از شخصيّت دو گانه و ضدّ توحيدى او، حكايت مى‌كند. همين صفت درونى سبب انجام اعمال منافقانه يا رياكارانه مى‌شود.

حسد نيز حالتى در درون جان است كه نسبت به نعمتهاى خداوند كه به ديگران داده شده است رشك مى‌برد، همين صفت خود را در لا به لاى اعمال خرابكارانه، در برابر شخص محسود و سنگ انداختن در مسير سعادت او نشان مى‌دهد.

«كبر» و «غرور» خود برتر بينى، همگى از صفات درون است كه ناشى از جهل انسان به قدر و مقام خويش مى‌باشد، و يا كمى ظرفيّت در برابر مواهب الهى، امّا همين صفت درونى در لابه‌لاى اعمال بخوبى خود را آشكار مى‌سازد، و از طريق بى‌اعتنايى، پرخاشگرى، هتّاكى و تحقير ديگران، ظاهر مى‌شود.

و شايد به همين دليل، علماى اخلاق در كتب اخلاقى، معمولًا اين دو را از هم جدا

[1]. سفينة البحار، مادّه «شرك»، و مروج الذّهب، جلد 3، صفحه 310