داده شده است؛ و اين مسأله بازتاب گسترده‌اى در احاديث اسلامى دارد؛ و از مجموع اين احاديث بخوبى روشن مى‌شود كه هدف اين بوده كه با فراهم آمدن سنّتهاى نيك، زمينه‌هاى اعمال اخلاقى فراهم گردد؛ و بعكس، زمينه‌هاى رذائل برچيده شود؛ از جمله روايات زير است كه هر كدام نكته‌اى خاصّ خود دارد.

1- در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله آمده است كه مى‌فرمود:

«خَمْسٌ لا ادَعُهُنَّ حَتَّى الْمَماتِ الْاكْلُ عَلَى الْحَضِيْضِ مَعَ الْعَبِيْدِ ...، وَ حَلْبُ الْعَنْزِ بِيَدى وَ لُبْسُ الصُّوْفِ وَ الْتَّسليْمُ عَلَى الصِّبْيانِ، لِتَكُونَ سُنَّةً مِنْ بَعْدِى؛

پنج چيز است كه تا آخر عمر آن را رها نمى‌كنم؛ غذا خوردن با بردگان در حال نشسته روى زمين و ... و دوشيدن شير بز ماده با دست خودم، و پوشيدن لباسهاى پشمينه (ى خشن كه لباس قشرهاى كم درآمد و محروم بود) و سلام كردن به كودكان، تا به صورت سنّتى براى بعد از من درآيد.» [1]

هدف از اين گونه كارها اين بوده است كه روح تواضع و فروتنى را در مردم ايجاد كند، و تواضع از گردن فرازان به صورت سنّتى درآيد و مردم به آن اقتدا كنند.

در حديث ديگرى از آن حضرت آمده است:

«مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً عُمِلَ بِهَا مِنْ بَعْدِهِ كانَ لَهُ اجْرَهُ وَ مِثلَ اجُوْرِهِمْ مِنْ غَيْرِ انْ يَنْقُصَ مِنْ اجُورِهِمْ شَيْئاً، وَمَنْ سَنَّ سُنَّةً سَيِّئَةً فَعُمِلَ بِها بَعْدَهُ كانَ عَلَيْهِ وِزْرَهُ وَ مِثْلَ اوْزارِهِمْ مِنْ غَيْرِ انْ يَنْقُصَ مِنْ اوْزارِهِمْ شَيْئاً؛

كسى كه سنّت نيكى را در ميان مردم بگذارد كه بعد از وى به آن عمل كنند، هم اجر كار خود را دارد و هم مساوى پاداش تمام كسانى كه به آن عمل مى‌كنند؛ بى آن كه چيزى از پاداش آنها را بكاهد؛ و كسى كه سنّت بدى بگذارد، و بعد از وى به آن عمل كنند، كيفر آن، همانند كيفر كسانى كه به آن عمل مى‌كنند بر او خواهد بود بى آن كه چيزى از كيفر آنها كاسته شود.» [2]

شبيه همين مضمون را مرحوم علّامه مجلسى در بحار آورده است.

اين حديث كه به‌تعبيرهاى مختلف از پيغمبراكرم صلى الله عليه و آله و امام‌باقر عليه السلام و امام‌صادق عليه السلام نقل شده نشان مى‌دهد كه فراهم آوردن زمينه‌ها براى اعمال اخلاقى، تا آن حد اهمّيّت دارد كه پديد آورنده‌اش در تمام آثار آن شريك است؛ همچنين فراهم آوردن‌

[1]. بحار الانوار، جلد 73، صفحه 66

[2]. كنز العمّال، حديث 43079، جلد 15، صفحه 780