فرسوده را تعمير و مرمّت مى‌كند.

البتّه موادّ زايدى هم كه پس از اين تغييرات، باقى مى‌ماند بايد از بدن جاندار دفع گردد. مجموع اين دستگاه را دستگاه گوارش مى‌نامند.

بديهى است اين دستگاه در بعضى از حيوانات كامل‌تر، مجهّزتر و داراى قسمت‌هاى مختلفى است كه هر كدام كارهاى مخصوصى را به عهده دارند و كار هضم، جذب، و توليد انرژى از شكستن پيوندهاى شيميايى، توليد موادّ لازم و دفع هر يك به وسيله دستگاه مخصوص و جداگانه‌اى انجام مى‌گيرد، ولى در بعضى ديگر بسيار ساده است، به گونه‌اى كه تمام اين كارها به وسيله يك يا چند دستگاه كوچك صورت مى‌گيرد.

ج) توليد مثل‌

حيوانات از هر دسته‌اى كه باشند براى بقاى نوع خود، احتياج به توليدمثل دارند، زيرا در غير اين‌صورت نسل حيوان محكوم به انقراض و نابودى خواهد شد.

توليد مثل پاره‌اى از حيوانات به صورت تخم‌گذارى و در بعضى ديگر از راه زاييدن و تولّد و در جانوران تك سلّولى نيز به صورت تقسيم انجام مى‌گيرد.

در هر صورت، جاندار هر اندازه هم كه كوچك باشد، دستگاه توليد مثل را به منظور بقاى نوع خود لازم دارد. [1]

[1]. نكته قابل توجّه اين است كه در جانداران تخم گذار و بچّه‌زا، توليد مثل از آميزش دو ياخته نر به نام «اسپرماتوزوئيد» و ماده به نام «اوول» به عمل مى‌آيد و تخمى كه از آميزش اين دو ياخته جنسى بوجود مى‌آيد، پس از تقسيمات متوالى در طىّ مراحل متعدّدى تبديل به جانورى از نوع جانور توليد كننده تخم مى‌گردد، در واقع اين تكامل در حيوانات دسته اوّل در خارج از بدن جانور به عمل مى‌آيد، امّا در حيوانات دسته دوم در داخل تخمدان انجام مى‌گيرد.

از آن جالبتر اينكه پاره‌اى از جانوران (مانند: زالو و نرم تنان) هر دو دستگاه تناسلى را دارند و مى‌توانند به تنهايى ياخته نر و ماده را توليد كنند! و در بعضى ديگر كه بيشتر، از دسته حشرات هستند، تخمك هايى بوجود مى‌آيد كه بدون عمل لقاح، به نموّ خود ادامه داده و جانورى مثل خودِ جانور توليد كننده مى‌گردند؛ امّا در حيواناتى كه به اصطلاح، دو جنسى هستند و يكى از آنها توليد ياخته نر و ديگرى ياخته ماده توليد مى‌كند، همواره توليد مثل از راه عمل لقاح و جفت‌گيرى انجام مى‌گيرد كه از آن تخم بوجود آمده و تخم پس از طىّ مراحلى، به صورت جانور ماده يا نر در مى‌آيد. ان‌شاءاللَّه شرح بيشتر اين موضوع درباره توليد مثل انسان، بيان خواهد شد.