چنين عضو بسيار كوچك، آن هم به صورتى كه به آسانى هر چه بيشتر، در دسترس فكر انسان باشد، كار ساده‌اى است؟ معلوم نيست آنهايى كه طبيعت بى عقل و فكر و حافظه را به وجود آورنده موجودات مى‌دانند، در مورد پيدايش عقل، فكر و حافظه چه جوابى دارند؟

خواب چيست؟!

خواب كه يكى از لوازم زندگى معمولى ماست و به گمان بعضى‌ها، عمر به اين وسيله به باد مى‌رود! حالتى است كه در اثر از كار افتادن موقّتى بعضى از مراكز عصبى و دِماغى، در انسان پديد مى‌آيد، يعنى هنگامى كه انسان در خواب است، تنها يك قسمت از مراكز دماغى از فعّاليّت باز مى‌ماند، امّا بقيّه قسمت‌هاى دِماغ و ساير دستگاه‌هاى بدن، به كار خود مشغولند؛ به همين جهت در موقع خواب مشاهده مى‌شود كه حواسّ پنجگانه انسان از كار مى‌افتد ولى ساير قسمت‌هاى بدن با صميميّت و هماهنگى عجيبى به كار خود ادامه مى‌دهند و خواب‌هايى كه انسان مى‌بيند با فعّاليّت‌هاى ساير قسمت‌هاى مغز و بدن بى ارتباط نيست. [1]

[1]. شايد موضوع ارتباط خواب و رؤيا با فعّاليّت‌هاى مغز و ساير دستگاه‌هاى بدن، به طور مختصر، مسلّم و غير قابل انكار باشد، ولى بايد ديد كه ميزان اين ارتباط تا چه اندازه است؟

برخى مسأله رؤيا را تنها يك موضوع مادّى دانسته و علّت آن را، بيدارى و فعّاليّت قسمتى از سلّول‌هاى مغزى فرض كرده‌اند.

و برخى هم مانند فرويد و طرفدارانش آن را جانشين تمام خواهش‌هاى دل، انديشه و آرزوهاى نهانى پنداشته و علّت اصلى آن را غريزه جنسى دانسته‌اند!

زيگمونه فرويد در كتاب خود به نام «رؤيا» مى‌گويد: «... افكار و تمايلات شهوانى كه طفل، پنهان كرده و پس رانده است، بعدها در بزرگى از علّت‌هاى نيرومند رؤيا خواهد بود!!!».

حال اين عقايد تا چه اندازه دور از واقعيّت و مخالف با وجدان و تجربه است از موضوع بحث ما خارج است ولى به طور مختصر بايد گفت كه حلّ مسأله رؤيا و خواب، بدون در نظر گرفتن مسأله روح و اصول متافيزيكى، خالى از اشكال نيست و به طور كلّى جنبه روحى و معنوى اين مسأله به مراتب بيشتر از ارتباط مادّى و جنبه بدنى آن مى‌باشد، زيرا بيشتر رؤياها براى شخص بى سابقه بوده و يا جنبه پيش بينى دارد و بسيارى از اوقات با جريانات و حوادثى كه در آينده اتّفاق مى‌افتد به طور كامل تطبيق مى‌كند.