1/ 4 انواع خرد

22. امام على عليه السلام: خرد، دو گونه است: فطرى و اكتسابى، و هر دو، منفعت مى‌رسانند.

23. امام على عليه السلام: خرد را دو گونه يافتم: سرشتى و شنيدنى [اكتسابى‌]. خرد اكتسابى، بدون خرد فطرىْ سودمند نيست؛ همان گونه كه نور خورشيد، بى‌فروغ چشم، سودى نمى‌بخشد.

ر. ك: ص 25 «درآمد»، «عقل طبع و عقل تجربه»/ ص 51 «ارمغان خدايى».

1/ 5 فزونى و كاستى خرد در دوران زندگى‌

24. امام على عليه السلام: چون خردمند، پير شود، عقلش جوان مى‌گردد و چون نادان پير گردد، نادانى‌اش جوان شود.

25. امام على عليه السلام: خرد و نادانى تا حدود هيجده سالگى براى چيرگى بر آدمى در نبردند؛ چون به هيجده سالگى رسيد، هر يك از آن دو در او افزون بود، بر او چيره مى‌شود.

26. امام على عليه السلام: بچه‌ها در هفت سالگى كودكى را رها مى‌كنند؛ در نُه سالگى به نماز واداشته مى‌شوند؛ در ده سالگى جاى خوابيدن آنان جدا مى‌گردد؛ در چهارده سالگى بالغ مى‌شوند؛ تا 21 سالگى قد مى‌كشند و تا 28 سالگى خردشان رشد مى‌كند؛ بجز تجربه [كه پس از آن نيز زمينه رشد دارد].

27. امام على عليه السلام: بچه‌ها در هفت سالگى كودكى را كنار مى‌گذارند؛ در چهارده سالگى بالغ مى‌شوند؛ قدشان در 24 سالگى به بيشترين حدّ خود مى‌رسد، و خردشان در 28 سالگى به كمال مى‌رسد؛ پس هر چه پس از آن باشد، بر اثر تجربه است.