ب گرفتن مزد تبليغ، بدون درخواست‌

آثار زيانبارى كه بدانها اشارت رفت، هنگامى پديد مى‌آيند كه مبلّغ، درست به عكسِ انبياى الهى عمل كند؛ يعنى انبيا مى‌گفتند ما مزد تبليغ نمى‌خواهيم؛ امّا او بگويد كه مزد تبليغ مى‌خواهد و با دين خدا مانند يك كالا معامله كند. امّا اگر مبلّغ، درخواست مزد نداشته باشد، ليكن مردم براى تأمين زندگى‌اش چيزى به وى اهدا كنند، پذيرفتن آن منعى ندارد. در اين باره، از امام صادق عليه السلام روايت شده است:

المُعَلِّمُ لا يُعَلِّمُ بِالأَجْرِ، وَ يقبل الهَدِيّةَ إذا اهدى إلَيهِ.[1]

معلّم، براى مزد تعليم نمى‌دهد؛ اما اگر هديه‌اى به او داده شود، آن را قبول مى‌كند.

در گفتگوى حمزة بن حُمران با امام صادق عليه السلام چنين آمده است:

[قال عليه السلام‌] «مَنِ اسْتَأكَلَ بِعِلْمِهِ افتقَرَ». فَقُلتُ لَهُ: جُعِلتُ فِداكَ! إنَّ فِي شِيعَتِكَ وَ مَوالِيكَ قَوما يَتَحَمَّلُونَ عُلُومَكُم وَ يُبِثُّونَها فِي شِيعَتِكُم، فَلا يعدمون عَلى ذَلِكَ مِنْهُم: البِرَّ وَ الصِّلةَ وَ الإكرامَ. فَقالَ: «لَيسَ أُولئِكَ بِمُستأَكِلِينَ».[2]

[امام صادق عليه السلام فرمود:] «هر كس از راه علمش نان بخورد، مستمند خواهد شد». به ايشان گفتم: فدايت شوم! ميان شيعيان و دوستداران شما گروهى هستند كه دانش‌هاى شما را فرا مى‌گيرند و آن را ميان شيعيانتان منتشر مى‌سازند و در مقابل نيكى، انعام و هداياى آنان، بى بهره نمى‌مانند. فرمود: «اينان، كسانى نيستند كه با علم خود، نان مى‌خورند».

نكته درخور توجّه اين است كه گرفتن پاداش تبليغ، بدون درخواست آن، هرچند منعى ندارد و با برخى از مراتب اخلاص نيز سازگار است؛ امّا ترك آن، اولى محسوب‌

[1] التهذيب، ج 6، ص 365( ح 1047)

[2] ر ك: ص 52، ح 43