گفتار اوّل: شرايط راوى‌

راويان احاديث، به هنگام دريافت و نقل احاديث، بايد واجد شرايطى باشند كه اجتماع آن شرايط، موجب اطمينان به صحّت نقل آنان و احتجاج به رواياتشان مى‌گردد. در اين گفتار، ابتدا به نقل شرايطى مى‌پردازيم كه اكثر حديث شناسان و فقيهان بر لزوم اجتماع آنها در راويان به هنگام نقل احاديثْ اتّفاق دارند و ادّعاى اجماع بر آنها شده است‌[1] و سپس به بيان شرايط دريافت حديث مى‌پردازيم.

شرايط نقل كننده روايت‌

1. مسلمان بودن، 2. عاقل بودن، 3. بالغ بودن‌

نپذيرفتن روايت غير مسلمان و كسى كه عاقل نيست و مجنون است‌[2]، مورد اتّفاق همه محدّثان است.

بالغ بودن، همان رسيدن به سنّ احتلام است و نپذيرفتن روايت بچّه غير مميّز (بچّه‌اى كه قادر به تشخيص خوب از بد نيست) نيز مورد اتّفاق محدّثان است‌[3]؛ امّا در مورد بچه مميّز، چنين اتّفاقى وجود ندارد، اگر چه از اكثر محدّثان، حكايت شده كه قائل به عدم پذيرش روايت بچّه مميّزند[4]؛ ليكن به هر حال، مورد اتّفاق محدّثان نيست و برخى مانعى از پذيرش روايت وى ندانسته‌اند.[5]

[1]. ر. ك: الكفاية فى علم الرواية، ص 34؛ مقدمة ابن الصلاح، ص 84؛ فتح المغيث، السخاوى، ج 1، ص 314؛ تدريب الراوى، ج 1، ص 163.

[2]. البته مجنونى كه جنونش ادوارى باشد، يعنى گاهى حال جنون دارد و گاهى حالش كاملًا خوب‌مى‌شود، روايتش به هنگام سلامتش پذيرفته مى‌شود.

[3]. فتح المغيث، السخاوى، ج 1، ص 317.

[4]. همان جا( به نقل از نووى).

[5]. همان جا.