ذهبى در علم رجال، صاحب تأليفات بسيارى است كه اغلب آنها به گونه‌اى متداول‌اند كه هيچ محدّث و رجالى‌اى از مراجعه به آنها بى‌نياز نيست. كتاب ميزان الإعتدال و تذكرة الحفّاظ و سير أعلام النبلاءى وى در اين علم، مشهور است. در علم تاريخ نيز كتاب تاريخ الإسلام وى از مصادر و منابع مهم و متداول اين علم به شمار مى‌آيد.

برخى از علما گفته‌اند ذهبى، در جرح خصوصِ اشاعره و صوفيه، سختگير بوده است.[1]

6. ابن حَجَر

شهاب الدين ابو الفضل احمد بن على عسقلانى‌[2] شافعى، معروف به ابن حجر، به سال 773 هجرى در مصر تولّد يافت و به سال 852 هجرى در همان جا وفات يافت. ابن حجر، امام حافظان زمان خود در مصر و بلكه دنياى اسلام بود. وى براى ملاقات با مشايخ حديث و اخذ اجازه حديث از آنان، به شهرهاى متعدّد در داخل خود مصر و ديار شام و حجاز، مسافرت كرد.

حافظ ابو الفضل عراقى (صاحب كتاب فتح المغيث در مصطلح الحديث)، از مهم‌ترين مشايخ وى بوده كه تأثير بسزايى در شخصيت علمى ابن حجر داشته است. ابن حجر، در علوم مختلف اسلامى، كتاب‌هاى بسيار نفيسى را تأليف كرده كه هر يك از آنها در موضوعشان مصدرى مهم و درجه يك به شمار آمده‌اند. در حديث، كتاب فتح البارى بشرح صحيح البخارى وى بهترين شرح براى‌

[1]. ر. ك: فتح المنّان بمقدمة لسان الميزان، ص 290. براى اطّلاع بيشتر، ر. ك: طبقات الحفّاظ، ص 547- 548( ش 1146).

[2]. منسوب است به شهر عسقلان، در ساحل فلسطين جنوبى، و اصل اجداد ابن حجر، از آن شهربوده‌اند.