اين كتاب كه بسيار نفيس است و مورد اعتماد علما واقع شده، با شرح‌حال طبقه صحابيان آغاز شده و تا طبقه مشايخ خود ذهبى ادامه يافته است. مجموع طبقات كتاب، 21 طبقه است و مشتمل بر 1176 شرح حال است.

6. رجال جوامع روايى‌

مراد از اين گونه كتاب‌ها، كتاب‌هايى است كه به ذكر شرح حال راويانى پرداخته‌اند كه احاديث و مرويات آنان در كتاب و يا كتاب‌هاى حديثى معيّنى (از يك تا شش كتاب) نقل شده است.

به نظر مى‌رسد كه اوّلين تأليف در اين زمينه، كتاب التعريف برجال الموطّأ، تأليف ابو زكريا يحيى بن زكريا بن مزين قرطبى (م 259 ق) باشد[1] كه اكنون هيچ نسخه‌اى از آن موجود نيست.

كتاب‌هاى موجود و متداول اين دسته، عبارت‌اند از:

الف) الكمال فى أسماء الرجال، تأليف عبدالغنى بن عبد الواحد جماعيلى (م 600 ق). اين كتاب، مشتمل بر شرح‌حال رجال كتاب‌هاى ششگانه (صحيح البخارى و صحيح مسلم، و السُننِ: ابو داوود، نسايى، ترمذى و ابن ماجه) است و بسيار مفصّل است.

ب) تهذيب الكمال فى أسماء الرجال، تأليف ابو الحجاج يوسف بن عبد الرحمان مِزِّى (م 742 ق). اين كتاب، تلخيص و تكميل و تصحيح كتاب الكمال فى اسماء الرجال است كه مؤلّف، نام‌هاى رجالى را نيز كه صاحب كتاب مذكور نياورده، افزوده است و اغلاط آن را تصحيح كرده و به‌همين جهت، مزى آن را تهذيب الكمال، نام نهاده است.

شرح‌حال‌هاى كتاب، بر اساس حروف معجم مرتّب شده است، جز اين‌كه در

[1]. ترتيب المدارك، ج 4، ص 238- 239؛ بحوث فى تاريخ السنة المشرّفة، ص 124.