كرد. بى ترديد اسلام در مورد برخى نابهنجارى هاى اعتقادى، عاطفى و رفتارى هم چون بت پرستى، شرك، مشروب خوارى، زنده به گور كردن دختران، سنت پرستى هاى دروغين، تعصبات جاهلى، بى حرمتى به حقوق انسان ها و امورى از اين سنخ، حساسيت شگفتى نشان داده است. اين حساسيت ، نشانه درجه زيان بارى اين كنش ها در جامعه انسانى و تأثير منفى آن در سعادت دنيوى و اخروى آن هاست. با تحليل عميق آثار فردى و اجتماعىِ ناشى از اين رويّه در سطح كلان، دست كم از يك منظر، مى توان به سِر و فلسفه اين حساسيت ورزى آگاهى يافت. براى نمونه ، درك برخى فاصله هاى اجتماعى كه اسلام ميان كافران و مؤمنان برقرار كرده يا بدان توصيه نموده ، با بهره گيرى از تحليل هاى جامعه شناختى ، روشنىِ بهترى مى يابد. از اين رو، بخش مهمى از آنچه تحت عنوان باورها، ارزش ها و هنجارهاى اخلاقى و حقوقى اسلام در چارچوب روايات و احاديث مطرح شده، از اين حيث نيز مى تواند مورد مطالعه و تحقيق قرار گيرد. د) رويكرد ساخت گرايانه به ويژه ساخت گرايى غير علّى و مدل هاى مورد استفاده برخى مردم شناسان؛ مقصود اين است كه ما برخى از ايده ها و اصول مورد نظر اسلام را ، تنها در چارچوب يك شبكه گسترده از احكام و ايده هاى اصلى و فرعى آن به عنوان يك دين از يكسو ، و تعامل مشترك اين مجموعه با محيط و جامعه عصر ظهور آن و ديگر جوامعى كه در طول تاريخ تحت تأثير اين مجموعه نظام يافته و دادوستد داشته اند از سوى ديگر، فهم كنيم. براى مثال، تفسير واقع بينانه از برخى اصول هم چون ديه عاقله، ازدواج موقت، تعدد زوجات و مسايلى از اين سطح را ، بدون توجه به اوضاع و شرايط اجتماعىِ جامعه آن روز و تقاضاهاى محيطى ، دقيقا نمى توان فهميد؛ هر چند منظور ، اختصاصى بودن اين احكام براى آن جامعه نيست. تشخيص عناصر ثابت و متغير در دين، با ملاحظه تغييرات محيطى بى ارتباط نمى باشد. از اين رو، محقق گاه براى تبيين جايگاه يك ايده، رسم، آيين و هنجار اجتماعىِ مورد توصيه دين، نيازمند مطالعه و بازيابى زمينه ها و شرايط اجتماعى خاصى در آن است. فرهنگ دينى ، با فرهنگ موجود جامعه در عصر ظهور همسويى نشان داده و تحت تأثير اين تلاقى، الگوى خاصى شكل يافته و رايج شده است. در حقيقت، در اين بخش بيشتر به شناخت الگوهاى مختلف زيست در گستره عظيم نظام اجتماعى از ديدگاه اسلام توجه مى شود كه معمولاً به تناسب فرهنگ هاى جوامع بشرى و به اقتضاى تغييرات مستمر و ضرورت هاى عصرى و