فصل پنجم: محدّثان و مشايخ اجازه‌

دانشمندانى كه در اين نوشتار از آنان، يك يا چند اثر در زمينه حديث و علوم مربوط به آن ياد شده، بيش از 470 نفرند.[1]

از آن‌جا كه براى همه صاحبان آثار حديثى به شرح حال هر چند مختصر، دست نيافتيم، از اين رو، در مورد عدّه‌اى كه اكثريت را تشكيل مى‌دهند، تنها به ذكر اثر آنها در فصل دوم تا چهارم و در بند مربوط به آن، بسنده شده است. البته در صورت يافتن شرح حال براى همه آنان نيز، ذكر آن، اين نوشتار را از مسير خود، خارج مى‌كرد.

در مورد تعدادى ديگر از عالمان صاحب يك يا دو اثر كوچك حديثى در پانوشت‌هاى فصل دوم تا چهارم، در جايى كه از كتاب آنها ياد مى‌شود و در صورتى كه بيش از يك اثر داشته باشند، در پى نوشت نخستين اثر، شرح حال بسيار مختصرى از آنها آمده است.

و سرانجام، دسته سوم، بيش از هفتاد نفر از كسانى هستند كه سهم بيشترى در عرصه حديث و علوم مربوط به آن به خود اختصاص داده‌اند و در همين فصل پنجم، ابتدا شرح حال اجمالى آنان و در پى آن، فهرست آثار حديثى‌شان ذكر مى‌شود تا معلوم گردد آنها در اين زمينه چه كرده‌اند. البته در مورد هر دانشمند

[1]. فهرست نام‌هاى آنان به ترتيب تاريخ وفات، در پايان همين فصل آمده است.