1193 تا 1209 ق، در مجموع، هشت نفر به حكومت رسيدند كه در اين فاصله، جز ناآرامى، رقابت، درگيرى و كور ساختن و قتل رقيبان، چيز قابل توجّهى به چشم نمى‌خورد و قريب دوازده سال، بين آقا محمّد خان قاجار و شاهزادگان زنديه، زد و خورد بود و اين كشمكش‌ها، در نهايت به پيروزى آقا محمّدخان قاجار گرديد.[1]

دوره قاجاريه‌

قاجاريه، طايفه‌اى اند در اصل از نژاد مغول و ظاهراً از قبايلى بودند كه به همراه كشور گشايان تاتار در دوره چنگيز و بازماندگان او از مغولستان به سرزمين‌هاى اسلامى آمدند و در قسمت بين شام و ايران، بخصوص در نواحى ارمنستان، ماندگار شدند.[2]

حكومت اين سلسله بر ايران با پادشاهى آقا محمّد خان، فرزند بزرگ‌تر محمّد حسن خان قاجار، آغاز گرديد.

شاهان سلسله قاجار، داراى اعتقادات مذهبى متعصّبانه‌اى بودند و از لحاظ كاربردى نيز سياست مذهبى‌اى پيشه مى‌كردند تا جامعه و رهبران دينى را نسبت به خويش، بدبين نكنند و از تضادّ ميان حاكميت و نهادهاى دينى و مذهبى پيشگيرى كنند.[3]

در اين ميان، فتحعلى شاه قاجار، بيش از ديگر شاهان اين سلسله در جلب نظر و كسب رضايت عالمان تراز اوّل شيعه نسبت به خود، تلاش مى‌كرد. به عبارت بهتر، در اين زمينه، از هيچ كوششى فروگذار نمى‌كرد. وى از آغاز حكومت خود بر آن شد تا با كسب تفويض حكومت از سوى مراجع دينى شيعيان، به سلطنت خود، وجهه شرعى ببخشد؛ امّا فقيهانى مانند: ميرزاى قمى و كاشف الغطاء، تنها حقّ حاكميت‌

[1]. رك: لغت‌نامه دهخدا، ذيل« زنديه»؛ طبقات سلاطين اسلام، ص 230.

[2]. ر. ك: تاريخ ايران، ص 754- 864.

[3]. راهنماى جامع ايرانگردى( استان قم)، ص 33.