كلامى و فقهى نگاشته، تنها در بخشى از الرسالة السعدية به احاديث اخلاقى پرداخته است.

اينك به معرّفى كتاب‌هاى اخلاقى- حديثى اين دوره مى‌پردازيم.

1. إرشاد القلوب إلى الصواب المنجى من عمل به من أليم العقاب‌[1]

اين كتاب اخلاقى، نوشته حسن بن ابوالحسن ديلمى، محدّث بزرگوار اماميه در قرن هشتم هجرى است. اين كتاب، معروف به «ارشاد ديلمى» و از مصادر بحار الأنوار است. علّامه مجلسى، با عبارت «كتابٌ لطيفٌ مشتمل على أخبار متينة غريبة»، از آن ياد كرده است.[2] شيخ حرّ عاملى نيز در يادكرد منابع وسائل الشيعة، الإرشاد را از جمله كتاب‌هايى مى‌شمارد كه نويسندگانشان، به صحّت آنها گواهى داده‌اند و قرائن بر ثبوت آنها بوده و به طور متواتر، نقل شده يا صحّت انتساب آنها به نويسندگان، بدون شكّ و ترديد است.[3] شيخ آقا بزرگ‌[4] و نويسنده روضات الجنات‌[5] نيز از آن ياد كرده‌اند.

إرشاد القلوب، شامل دو جلد است. جلد اوّل، در مواعظ و نصايح است و جلد دوم، در فضايل و مناقب اميرمؤمنان. شيخ حرّ عاملى، بر دو جلد بودن آن، تصريح كرده است.[6] برخى از كتابشناسان با توجّه به قرائنى مانند اختلاف‌

[1]. ر. ك: رياض العلماء، ج 1، ص 338؛ أمل الآمل( تذكرة المتبحّرين)، ج 2، ص 77( ش 211)؛ روضات الجنّات، ج 2، ص 291( ش 201)؛ الكنى‌ والألقاب، ج 2، ص 237؛ كشف الحجب والأستار، ص 39( ش 171)؛ الذريعة، ج 1، ص 517( ش 2527)؛ إيضاح المكنون، ج 1، ص 62.

[2]. بحار الأنوار، ج 1، ص 33.

[3]. ر. ك؛ وسائل الشيعة، ج 30، ص 153 و 157.

[4]. الذريعة، ج 1، ص 517( ش 2527).

[5]. روضات الجنات، ج 2، ص 291( ش 201).

[6]. أمل الآمل، ج 2، ص 77( ش 211).