تعدادشان قابل توجّه هم بود-[1] با پيدايش دولت صفوى در ايران، در طول سه قرن (از قرن دهم تا دوازدهم) راهى ايران و برخى راهى هند شدند.[2] علماى مهاجر كه سردسته آنها على بن عبدالعال كركى، معروف به محقّق كركى (معاصر شهيد ثانى) بود، بعد از ورود به ايران در شهرهاى مختلف، خصوصاً مشهد و اصفهان، مستقر شدند.

اين مهاجران، برخى تدريس و تأليف را وجهه همّت خود قرار دادند و برخى ديگر، متصدّى مناصب رسمى دينى شدند. از گروه نخست، كمال الدين درويش و محمّد بن حسن حرّ عاملى را مى‌توان نام برد؛ و از گروه دوم، محقّق كركى، حسين بن عبدالصمّد عاملى، على منشار و بهاءالدين عاملى درخور ذكرند كه منصب شيخ الاسلامى يافتند.[3] به لحاظ اهمّيت بحث، در مطلبى جداگانه به علل، چگونگى مراحل و تأثير اين مهاجرت در حكومت صفويه پرداخته‌ايم.

مهاجرت علماى جبل عامل به ايران در عصر صفوى‌

درباره مهاجرت علماى جبل عامل به ايران در زمان حكومت صفويه، دو فرضيه مطرح است:

1. با روى كار آمدن حكومت صفويه در ايران و قلمداد شدن مذهب شيعه به عنوان مذهب رسمى كشور، از علماى جبل عامل براى اشاعه فرهنگ دينى دعوت شد.

[1]. براى تفصيل بحث، ر. ك: الهجرة العاملية إلى ايران فى العصر الصفوى، ص 96- 97. شيخ حرّ عاملى نيز درأمل الآمل، در گزارش احوال علماى جبل عامل، بسيارى از ايشان را مى‌شناسانَد كه در عصر صفوى به ايران آمدند.

[2]. فهرست نسخ خطّى كتاب‌خانه مجلس شوراى ملّى، ايرج افشار و ديگران، ج 15، ص 126؛ صفويه در عرصه دين، فرهنگ و سياست، ج 2، ص 812.

[3]. علّامه مجلسى، ص 45.