همان طور كه از مقايسه دو نمودار معلوم مى‌شود، مواجهه با امور نيازآفرين و امور برطرف‌كننده نياز، هر دو به اثر عاطفى مى‌انجامد كه روان‌شناسان به هر دو، هيجان مى‌گويند. امّا در عين حال برخى روان‌شناسان به اثر عاطفى در نمودار اوّل، انگيزش هم مى‌گويند. آن گاه است كه رابطه منطقى هيجان و انگيزش طبق نظر اينها عموم و خصوص مطلق مى‌شود، در حالى كه تلاش دارند رابطه آنها را تباين اعلام كنند. به نظر مى‌رسد براى رسيدن به مرزبندى روشن مفهومى ميان هيجان و انگيزش، بايد نمودار اوّل را تكميل كنيم.

نمودار (1) [تصحيح شده‌]

...

ميل و شوق به وسيله ايمنى‌بخش را، انگيزش و ترس و وحشت ياد شده را هيجان منفى مى‌ناميم. هيجان منفى آنست كه در نمودار دوم آمد و بايد دقت كرد كه اساساً واقعيت منعكس شده در نمودار دوم، غير از واقعيت بيان شده در نمودار اوّل است.

ممكن است كسى بگويد مطلب شما، همان نظر رايج روان‌شناسان است. پاسخ اين است كه ما بر نامعلومى و بن‌بستى كه اتكينسون ياد مى‌كند، چيره شديم و از لغزش يكى گرفتن برخى هيجانات با انگيزش، و نيز يكى گرفتن انگيزش و رفتار پرهيز كرديم.

اگر كسى بپرسد طبق قاعده ارائه تعريف از موضوع مورد بررسى، آيا نبايد انگيزش و هيجان را- كه هر دو اثر عاطفى يا حالت عاطفى هستند- يكى دانست، پاسخ مى‌دهيم ميل و شوق به چيزى كه در اختيار نداريم، حالت عاطفى است، ولى با حالت رضايت از وصل به چيزى متفاوت است. شوق به دست يافتن كجا، و رضايت وصل كجا. نيز حالت شوقِ‌