15874.مجمع البيانِ ـ في قولِهِ تعالى : «إن يَشَأْ يُذْهِبْكُم» : يَعني إن يَشَإَ اللّه ُ يُهلِكْكُم «أيُّها الناسُ» و يُفنِكُم ، و قيلَ : فيهِ مَحذوفٌ ؛ أي إن يَشَأ أن يُذهِبَكُم يُذهِبْكُم أيُّها الناسُ «و يَأْتِ بآخَرِينَ» أي بقومٍ آخَرينَ غيرِكُم يَنصُرُونَ نَبِيَّهُ و يُوازِرونَهُ ، و يُروى أنّهُ لَمّا نَزَلَت هذهِ الآيةُ ضَرَبَ النبيُّ يَدَهُ على ظَهرِ سلمانَ و قالَ : هُم قَومُ هذا ؛ يَعني عَجمَ الفُرسِ . [1]

15875.تفسير القمّي : الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ ليعقوبَ بنِ قيسٍ ـ : يا بنَ قيسٍ ، «و إنْ تَتَوَلَّوا يَسْتَبْدِلْ قَوما غَيرَكُم ثُمَّ لا يَكُونُوا أمْثالَكُم» عَنى أبناءَ المَوالِي المُعتَقينَ . [2]

15876.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : إن تَتَوَلَّوا يا مَعشَرَ العَرَبِ يَستَبدِلْ قَوما غَيرَكُم يَعني المَواليَ ...قد و اللّه ِ أبدَلَ بِهِم خَيرا مِنهُم : المَوالِي . [3]

15877.عنه عليه السلام ـ في قولِهِ تعالى : «و لو نَزَّلْناهُ على بَع: لو اُنزِلَ القرآنُ على العَجَمِ ما آمَنَت بهِ العَرَبُ ، و قد نَزَلَ علَى العَرَبِ فَآمَنَت بهِ العَجَمُ فهذهِ فَضيلَةُ العَجَمِ . [4]

15874.مجمع البيان ـ درباره آيه «اگر بخواهد، شما را مى برد» ـ: يعنى اگر خدا بخواهد «اى مردم» شما را هلاك مى كند و نابودتان مى گرداند. به قولى: در اين آيه كلمه اى محذوف در تقدير است، يعنى: اگر بخواهد شما را ببرد، مى بردتان اى مردم «و عده اى ديگر را مى آورد»، يعنى مردم ديگرى غير از شما را مى آورد كه پيامبرش را يارى و مدد مى رسانند. روايت شده است كه وقتى اين آيه نازل شد، پيامبر دستش را به پشت سلمان زد و فرمود: آنان هموطنان اين مرد هستند، يعنى ايرانيان.

15875.تفسير القمّى : امام صادق عليه السلام ـ به يعقوب بن قيس ـ فرمود: اى پسر قيس! «اگر روى برتابيد [خدا ]جاى شما را به مردمى غير از شما خواهد داد كه مانند شما نخواهند بود» مقصود آن حضرت فرزندان موالى آزاد شده هستند.

15876.امام صادق عليه السلام : اى گروه عرب! اگر شما روى برتابيد خداوند مردم ديگرى را جايگزين شما خواهد كرد، يعنى موالى را... به خدا سوگند كه مردمانى بهتر از آنان را جايگزين ايشان كرده است، يعنى موالى را.

15877.امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و اگر آن را بر برخى از غير عرب زبانفرمود: اگر قرآن بر غير عربها نازل مى شد، عربها به آن ايمان نمى آوردند. در حالى كه بر عربها نازل شد و عجمها به آن ايمان آوردند و اين فضيلتى است براى عجمها.