15946.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ لأِبي عُبيدةَ الحَذّاء ـ: أ لا اُخبِرُكَ بِأشَدِّ ما افتَرَضَ اللّه ُ على خَلقِهِ ؟ : إنصافُ الناسِ مِن أنفسِهم ، و مُواساةُ الإخوانِ في اللّه ِ عَزَّ و جلَّ ، و ذِكرُ اللّه ِ على كُلِّ حالٍ ، فإن عُرِضَت لَهُ طاعَةٌ للّه ِِ عَمِلَ بها ، و إن عُرِضَت لَهُ مَعصيَةٌ لَهُ تَرَكَها . [1]

15947.عنه عليه السلام : مِن أشَدِّ ما فَرَضَ اللّه ُ على خَلقِهِ ذِكرُ اللّه ِ كثيرا . لا أعني «سُبحانَ اللّه ِ و الحَمدُ للّه ِ و لا إلهَ إلاّ اللّه ُ و اللّه ُ أكبَرُ» و إن كانَ مِنهُ ، و لكنْ ذِكرُ اللّه ِ عِندَ ما أحَلَّ و حَرَّمَ ، فإن كانَ طاعَةً عَمِلَ بها ، و إن كانَ مَعصيَةً تَرَكَها . [2]

(انظر) العهد : باب 2918 حديث 14538.

3147

جَوامِعُ الفَرائِضِ

15948.الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ في وصِيَّتِهِ لابنِهِ محمّدِ ابنِ الحَنَفيَّةِ: يا بُنَيَّ ، لا تَقُل ما لا تَعلَمُ ، بل لا تَقُل كُلَّ ما تَعلَمُ ؛ فإنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى قد فَرَضَ على جَوارِحِكَ كُلِّها فَرائضَ يَحتَجُّ بها علَيكَ يَومَ القِيامَةِ و يَسألُكَ عَنها ، و ذَكَّرَها و وَعَظَها و حَذَّرَها و أدَّبها و لم يَترُكْها سُدىً ، فقالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : «و لا تَقْفُ ما لَيسَ لَكَ بهِ عِلمٌ إنَّ السَّمْعَ و البَصَرَ و الفُؤَادَ كُلُّ اُولئكَ كانَ عَنهُ مَسؤولاً» [3] و قالَ عَزَّ و جلَّ : «إذ تَلَقَّوْنَهُ بألْسِنَتِكُمْ وَ تَقولُونَ بأفْواهِكُم ما لَيسَ لَكُم بهِ عِلْمٌ و تَحْسَبُونَهُ هَيِّنا و هُو عِندَ اللّه ِ عَظيمٌ» [4] ثُمّ استَعبَدَها بطاعَتِهِ فقالَ عَزَّ و جلَّ : «يا أيُّها الَّذينَ آمَنوا ارْكَعُوا و اسْجُدُوا و اعْبُدُوا رَبَّكُم و افْعَلُوا الخَيْرَ لَعلَّكُم تُفْلِحُونَ» [5] فهذهِ فَريضَةٌ جامِعَةٌ واجِبَةٌ علَى الجَوارِحِ . [6]

15946.امام صادق عليه السلام ـ به ابو عبيده حذّاء ـفرمود : آيا تو را از سخت ترين چيزى كه خداوند بر آفريدگانش واجب كرد آگاه نسازم؟ انصاف داشتن مردم نسبت به يكديگر، همدردى و كمك به برادران دينى و ياد خدا در همه حال، به طورى كه اگر طاعتى برايش پيش آيد آن را به كار بندد و اگر معصيتى پيش آيد رهايش كند.

15947.امام صادق عليه السلام : يكى از دشوارترين چيزهايى كه خداوند بر خلق خويش واجب كرده، بسيار به ياد خدا بودن است. مقصودم «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الا اللّه و اللّه اكبر» نيست. گر چه اين هم ياد خداست اما [مقصودم از ذكر خدا] به ياد خدا بودن هنگام رو به رو شدن با حلال و حرام است، به طورى كه اگر پاى طاعتى در ميان بود، آن را به كار بندد و اگر معصيتى پيش آمد تركش كند.

3147

فرايض جامع

15948.امام على عليه السلام ـ در سفارش خود به فرزندش محمّد بن حنفيّه ـفرمود: فرزندم! آنچه نمى دانى مگوى، بلكه همه آنچه را هم كه مى دانى مگوى؛ زيرا خداوند تبارك و تعالى بر همه اندامهاى بدنت فرايضى مقرّر فرموده است كه روز قيامت با آنها در برابر تو حجّت مى آورد و نسبت به آنها تو را بازخواست مى كند و به اين اعضا و جوارح تذكر و اندرز داده و هشدارشان داده و به آنان ادب آموخته و به حال خود رهايشان نكرده است. [مثلاً ]خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «از آنچه تو را بدان علمى نيست پيروى مكن كه همانا گوش و چشم و دل همگى بازخواست مى شوند» و فرموده است: «آن گاه كه آن [بهتان ]را از زبان يكديگر مى گرفتيد و با زبانهاى خود چيزى را كه بدان علم نداشتيد مى گفتيد و مى پنداشتيد كه كارى سهل و ساده است با اين كه آن امر نزد خدا بس بزرگ بود». سپس از اين اندامها خواسته است تا با فرمانبرى از خدا او را عبادت و بندگى كنند. خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! ركوع كنيد و سجده كنيد و پروردگارتان را عبادت و بندگى نماييد و كار خوب انجام دهيد شايد كه رستگار شويد». پس، اين يك فريضه جامع است كه بر اعضا و جوارح مقرّر گشته است.