شيوه‌هاى خاصّ تدوين احاديث‌

يك. مُسنَد نويسى‌

حديث شناسان، سلسله متّصل راويان يك حديث را كه پيوسته از يكديگر روايت مى‌كنند تا به معصوم عليه السلام برسد، «سند» حديث مى‌گويند.[1]

زمخشرى گفته است: سند به منزله ستونى است كه متن حديث، بر آن استوار است.[2]

واژه «مسند»، اسم مفعول «سند» از باب افعال و جمع آن، «مسانيد» است. اين واژه، معانى لغوى و اصطلاحى گوناگونى دارد، از جمله: روزگار،[3] پسر خوانده، و نيز چيزى كه به آن تكيه مى‌شود.[4]

معناى اصطلاحى «مسند»

با كندكاو درباره منشأ اين واژه، ريشه آن را مى‌توان در كلام معصومان عليهم السلام جستجو كرد و به احتمال بسيار، اصطلاح «مسند»، از تعابير آنان در روايات، اقتباس شده است.

سكونى، در روايتى از امام صادق عليه السلام، به نقل از اميرمؤمنان، آورده است:

إذا حَدَّثتم بحديثٍ فأسندوه إلى الذى حَدَّثَكم، فإن كان حقاً فلكم، و إن كان كِذباً فعليه.[5]

هنگامى كه حديثى بازگو مى‌كنيد، آن را به گوينده‌اش مستند كنيد. در اين صورت، چنانچه درست بود، به سود شماست و اگر دروغ بود، بر عهده اوست.

نيز از امام باقر عليه السلام درباره حديثى كه به صورت مُرسَل و بدون سند نقل مى‌كنند،

[1]. نهاية الدراية، ص 12.

[2]. أساس البلاغة، ص 310.

[3]. ابن فارس، در معجم مقاييس اللغة مى‌گويد: از آن رو، روزگار را« مسند» گفته‌اند كه پاره‌هاى آن به هم‌پيوسته است.

[4]. لسان العرب، مادّه« سند».

[5]. وسائل الشيعة، ج 18، ص 56.