سخنى با خواننده‌

حديث، در طول حيات خويش، از بدو ظهور تا كنون، فراز و نشيب‌هاى بسيارى به خود ديده است. شناخت اين مسير و ويژگى‌هاى آن را «تاريخ حديث» بر عهده دارد- كه رشته‌اى واسطه ميان دو دانش حديث‌شناسى و تاريخ است-. چگونگى ظهور حديث، برخورد صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله و امامان معصوم با آن و نيز شيوه‌هاى برخورد عالمان بزرگ با اين منبع مهم و اصلى شريعت، از مباحث مهم تاريخ حديث به شمار مى‌آيد.

مطالعه تاريخ حديث، شرط لازم براى تحقيق صحيح در حوزه‌هاى مختلف علوم حديث است؛ چرا كه به هر حال، حديث، يك پديده تاريخى است كه نمى‌توان بدون در نظر گرفتن مسير تاريخى‌اش، در زواياى آن، بحث دقيقى ارائه كرد. قطعاً مطالعه در سند حديث يا متن آن و يا هر موضوع ديگرِ مرتبط با آن، به صورت موردى و بدون توجه به همه يا بخش‌هايى از تاريخ حديث، تنها مطالعه‌اى ذهنى و انتزاعى خواهد بود و در موارد بسيارى، بيم آن وجود دارد كه نتيجه اين گونه مطالعات، به دور از واقعيت باشد.

از سوى ديگر، حديث، به عنوان پديده‌اى تاريخى، مورد هجوم شبهات تاريخى هم قرار گرفته است؛ شبهاتى كه نمى‌توان آنها را بدون مطالعه تاريخ حديث، پاسخ گفت.

به علاوه، اتصال حديث به عصر معصوم و در امان ماندن آن از دستان تحريفگر پيدا و پنهان را بايد با مطالعات تاريخى به اثبات رساند و بِدين گونه، پشتوانه علمى حديث را شناخت و شناساند.

با توجه به اين مجموعه ضرورت‌ها، گروه تاريخ حديثِ «پژوهشكده علوم و معارف حديث»، بر آن شد تا مطالعه جامعى را در اين موضوع، به انجام رسانَد. بر اين اساس،