و چنان ظاهر مى‌شود كه اگر دست‌ها يا پاى‌هاى ايشان را ببُرند، خبردار نمى‌شوند. حضرت فرمود كه: سبحان اللَّه! اين، از جانب شيطان است و اين معنى نعت و خوبىِ ايشان نمى‌شود يا آن كه ايشان را براى اين نفرستاده‌اند. آنچه خوب است، نرمى و رقّت و اشك چشم و ترس است.[1] و هر گاه عارض شدن چنين حالتى در تلاوت قرآنْ خوب نباشد، در غير آن، به طريق اولى، خوب نخواهد بود.

[نظر اهل سنّت درباره غنا]

و امّا موافقت قول عامّه، پس احاديث اباحت غنا، موافق مذهب عامّه است و احاديث حرمت- چنانچه قبل از اين اشاره كرديم-، مخالف قول عامّه است و اوّلْ كسى كه تجويز غنا نمود، عمر بن الخطّاب بود، چنانچه ابن اثير در نهايه، در ترجمه لفظ «غنا» ذكر كرده، امّا همه انواع غنا را تجويز نكرده؛ بلكه غنا اعراب را كه صوتى است از قبيل حُدا، تجويز نموده. و اوّل كسى كه قرآن را به الحان خواند، عبيد اللَّه بن ابى بكر بود و عبيد اللَّه بن عمر، از او اخذ نمود[2] و لهذا، اين نوع قرائت را «قرائت عُمَرى» مى‌گفتند، چنانچه ابن اثير در همين موضع، ذكر كرده و بعد از آن، سعيد علّاف اباضى، از عبيد اللَّه بن عمر، اخذ نمود و شارح وجيز شافعى بر اباحت غنا استدلال نموده به آن كه عبد اللَّه‌[3] بن عمر بن الخطّاب، شب‌ها، و سحرها[4] و اوقاتى كه تنها مى‌بود، خوانندگى مى‌كرد.

و از جمله آنچه بعضى سنّيان به آن مستند شده‌اند، فعل جماعتى است كه مقتداى ايشان‌اند، مثل عايشه و معاويه و عبد اللَّه زبير و مغيرة بن شعبه و ابو مروان‌[5] قاضى و عطا و جنيد و ذى النّون و سَرىّ سَقَطى. و ابو طالب مكّى، از جمله علماى عامّه، در كتاب قوت القلوب، استدلال كرده به آن كه حجازيّون، هميشه در مكّه غنا گوش مى‌كرده‌اند در روزهايى كه افضلِ ايّام است (و آن، ايّامِ معدوداتى است كه خداى تعالى، بندگان خود را به ذكر خود در آن ايّام، امر فرموده). و گفته كه:

عطا، دو كنيزك داشت كه از براى دوستان او خوانندگى مى‌كردند و اهل مدينه، در اين معنى با اهل حجاز، موافقت مى‌كردند[6] و گفته كه: ما ابو مروان قاضى را دريافته‌ايم و او كنيزان داشت كه نغمات به مردم مى‌شنوانيدند و آنها را از براى متصوّفين، مهيّا ساخته بود.

و غزّالى، در كتاب إحياء العلوم، استدلال كرده به آن كه: غنا، آواز خوشى است موزون كه‌

[1]. الكافى، ج 2، ص 616 و 617، ح 1.

[2]. النهايه، ج 3، ص 391.

[3]. الف:« عبيد اللَّه».

[4]. الف:« در».

[5]. الف:« ابى مروان».

[6]. ب و ج:« مى‌نمودند».