خواندن است.[1] و سيّد مرتضى رضى الله عنه در غُرر و دُرَر از ابو عبيده نقل كرده كه: مراد، آن است كه كسى كه به قرآن از غير مستغنى نشود، از ما نيست و بعضى شواهد بر اين معنى، ذكر كرده و بعد از آن گفته كه: اگر مراد، ترجيع باشد، محنت عظيم لازم مى‌آيد؛ زيرا كه مى‌بايد كه كسى كه ترجيع به قرآن نكند، از آن حضرت نباشد.[2] و ابن اثير، از ابن اعرابى نقل كرده كه متعارف عرب، آن بود كه در وقت سوارى و وقتى كه در عرصه‌اى مى‌نشستند و در اكثرِ احوال، به طريق «رُكْبانِى»- كه نوعى است از غنا-، خوانندگى مى‌كردند و چون قرآن نازل شد، حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله خواست كه ايشان، عادت به قرآن به جاى خوانندگى به طريق رُكبانى كنند.[3] و از آنچه مذكور شد، جواب شبهه‌هاى ديگر كه در باب اباحت غنا، مطلقاً، يا در خصوص قرآن به آنها مستند شوند، ظاهر مى‌شود.

[ردّ احاديث جواز غنا به روش اخباريان‌]

و امّا جواب از استدلال بر اباحت غنا به احاديثى كه سابقاً مذكور شد، بنا بر طريقه جمعى كه به اخبارْ عمل مى‌كنند و به اقوال علما و سند احاديث، كار ندارند، پس مى‌گوييم: اگر مدّعا، اباحت مطلق غنا باشد، پس شكّى در آن نيست كه مخالف ضرورت دين شيعه است و اين چنين دعوى‌اى، موافق احاديث و اتّفاق علما، موجب خروج از دين و ايمان است.

و اگر مراد ايشان، اباحت نوعى از انواع غنا باشد، سواى آنچه مذكور شد، پس منع‌ها و وجوه ضعف دلالت احاديث سابقه بنا بر اين طريقه نيز متوجّه است و در آنچه به حَسَب متن احاديث وارد بود، فرقى نيست و تفاوتى كه هست، به اعتبار سند است كه اصحاب اين مسلك، همه اين احاديث را صحيح مى‌دانند. پس همه، قول معصوم- سلام اللَّه عليهم- است.

[جمع ميان اخبار]

پس قطع نظر از وجوه سابقه كه در ضعف دلالتْ مذكور شد، طريق جمع ميانه اخبار [ى‌] كه به حَسَب ظاهر متعارض باشند، از ائمّه معصومين عليهم السلام وارد شده، چنانچه كلينى و ابن بابويه و شيخ‌

[1]. النهاية، ج 3، ص 391.

[2]. الأمالى، سيّد مرتضى، ص 24.

[3]. النهاية فى غريب الحديث، ج 3، ص 391.