اگر حديث را در تفسير قرآن به کار نگيريم و اگر در علم فقه، اخلاق و مباحث تاريخي از آن استفاده نکنيم، چه تصوّري از اين علوم خواهيم داشت و آيا مي توان در اين صورت، اين علوم را اسلامي دانست؟ علمي که در آن به سخنان پيشوايان دين و فهم آنها توجه نشده است، چگونه به دين منتسب مي شود؟ سخن در اهميت حديث فراوان است و جاي آن اينجا نيست. نکته حائز اهميت در اينجا آن است که هر‌ چه در باره حديث گفتيم، به گونه‌اي مستقيم و بدون واسطه به فهم آن منتقل مي‌شود. اگر حديث فهميده نشود، مانند آن است که خوانده نشده و مورد استفاده قرار نگرفته است. در اينجا بهتر است اهميت فقه ‌الحديث و فهم آن را از خود احاديث برگيريم؛ از زبان امامان معصوم که نخستين هشدار دهندگان به اين مهم بوده اند. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: حديثٌ تَدْريهِ خيرٌ من ألفٍ تَرْويهِ . [1] يک حديث را خوب بفهمي، بهتر از آن است که هزار حديث نقل کني. همان امام همام مي فرمايد که اگر کسي توان فهم معاني احاديث اهل بيت را يافت، فهيم ترينِ مردم خواهد بود: أنتُم أَفقَهُ النّاسِ إذا عَرَفتُم مَعانيَ کلامِنا. [2] شما هرگاه معاني سخنان ما را بدانيد، فقيه‌ترين مردم خواهيد بود. گفتني است که شيخ صدوق، کتاب معاني الأخبار خود را، که منبعي کم‌نظير براي دانش فقه ‌الحديث است، با اين روايت آغاز کرده و نام کتابش را نيز از همين روايت برگرفته است. امامان معصوم، خود نخستين شارحان حديث و سنّت نبوي بوده‌اند و در کشف معاني آن کوششهاي پي‌گيري داشته اند که در درس «پيشينه فقه ‌الحديث» بدان مي پردازيم.