رازِ تأكيد احاديث اسلامى بر «اُخوّت فى اللّه (برادرى در راه خدا)» و «محبّت فى اللّه (دوستى در راه خدا)» اين است كه هدف از تشريع قانون برادرى ـ كه همان وحدت كلمه و يك پارچگى امّت اسلامى است ـ جز از اين راه ، قابل تحقّق نيست .

پنج . نقش برادرىِ دينى در تأسيس حكومت اسلامى

بر پايه متون دينى اى كه در اين بخش خواهد آمد ، پيامبر صلى الله عليه و آله براى منسجم نمودن هواداران خود ، دو بار از طرح پيوند برادرى بهره گرفت : يك بار قبل از هجرت در مكّه و بار دوم ، پس از هجرت در مدينه . اين اقدام سياسى ـ الهى ، بخصوص پس از هجرتِ مسلمانان به مدينه ، در تأسيس نخستين حكومت اسلامى ، نقشى بنيادين داشت ؛ زيرا جامعه اسلامى ، از يك سو با خطر مشركان قريش و عموم بت پرستان و همچنين خطر يهود مدينه ـ كه در داخل و خارج شهر ، زندگى مى كردند و ثروت و امكانات فراوانى داشتند ـ مواجه بود و از سوى ديگر ، نيروهاى تازه مسلمان ، دچار از هم گسيختگى بودند؛ چرا كه دو طايفه اوس و خزرج ، با هم دشمنى و كينه ديرينه داشتند و ميان مهاجران و انصار نيز از نظر فكرى و فرهنگى ، اختلاف وجود داشت . در اين جا بود كه آيه اخوّت: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ ؛ [1] در حقيقت ، مؤمنان ، برادران [يكديگر] اند» نازل شد و پيامبر اسلام ، با الهام الهى ، همچون سياستمدارى پخته و كار آزموده ، با به كارگيرى مجدّد طرح برادرىِ دينى ، ميان مسلمانان و بويژه مهاجران و انصار ، وحدت سياسى و معنوى ايجاد كرد و بدين سان بر معضل اختلافات داخلى فائق آمد و با انسجام پيروان خود در برابر دشمنان اسلام، حكومت اسلامى را بنيان نهاد. اجراى اين طرح ، بدين گونه بود كه روزى در يك انجمن عمومى ، ايشان رو به