3 / 2

ابو ثُمامه عمرو بن عبد اللّه صائِدى

ابو ثُمامه ، كُنيه يكى از ياران برجسته امام حسين عليه السلام است كه با نام هاى : عمرو بن عبد اللّه صائدى ، [1] عمرو بن عبد اللّه انصارى ، [2] زياد بن عمرو بن عَريب بن حنظلة بن دارِم بن عبد اللّه بن كعب صائدِ ، [3] و ابو ثُمامة بن عمر صائِدى ، در منابع مختلف ، از او ياد شده است . طبرى ، در باره او مى گويد: وى از جنگاوران عرب و از بزرگان شيعه بود . بر اساس برخى از گزارش ها ، او از ياران شجاع و دلاور امام على عليه السلام بود و در جنگ هايى كه در دوران حكومت ايشان اتّفاق افتاد ، حضور داشته است و پس از شهادت ايشان ، از ياران امام مجتبى عليه السلام بوده است . ابو ثمامه ، ساكن كوفه بوده و يكى از افرادى است كه پس از مرگ معاويه ، به امام حسين عليه السلام نامه نوشت و او را به قيام ، دعوت كرد . [4] هنگامى كه مُسلم بن عقيل عليه السلام ، به نمايندگى از امام عليه السلام به كوفه آمد ، ابو ثُمامه ، در زمره ياران مورد اعتماد او قرار گرفت و در تهيّه سلاح و امكانات مالى ، فعّاليت داشت . [5] مسلم عليه السلام نيز او را به فرماندهى سپاهيان قبيله رُبع تميم هَمْدان گماشت و سپاه او بود كه ابن زياد را در قصر حكومتى ، محاصره كرد . [6] هنگامى كه مردم كوفه ، مسلم عليه السلام را تنها گذاشتند ، ابو ثُمامه ، از كوفه خارج شد و خود را به امام حسين عليه السلام رسانيد [7] و در صف عاشقان و جان نثاران وى ، قرار گرفت . نگاهى گذرا به زندگى افتخارآميز اين مرد بزرگ ، نشان مى دهد كه او ، افزون بر استوارى در ايمان ، صلابت در ولايت اهل بيت عليهم السلام ، دلاورى و شجاعت ، از هوش و ذكاوت سياسى و اطّلاعات گسترده امنيتى برخوردار بوده است . لذا هنگامى كه كثير بن عبد اللّه ـ كه پيشنهاد ترور امام حسين عليه السلام را به ابن سعد داده بود ـ ، مى خواست تا به عنوان پيام آور وى ، مسلّح بر امام عليه السلام وارد شود ، او ممانعت نمود . از كارهاى برجسته و درخشان اين مرد بزرگ ـ كه درتاريخ عاشورا ثبت شده است ـ ، يادآورىِ فرا رسيدن وقت ظهر براى اقامه نماز در بحبوحه نبرد در روز عاشوراست . در آن هنگامه ، ابو ثُمامه ، خطاب به امام گفت : اى ابا عبد اللّه ! جانم فداى تو باد ! من مى بينم كه اينان ، به تو نزديك شده اند . نه . به خدا سوگند ، تو كشته نمى شوى تا اين كه من ـ به يارى خدا ـ، پيشِ روى تو كشته شوم و دوست دارم وقتى كه پروردگارم را ملاقات مى كنم ، اين نمازى را كه وقتش رسيده ، خوانده باشم . امام حسين عليه السلام ، با شنيدن سخن ابو ثُمامه ، سرش را بلند كرد و فرمود : نماز را يادآورى كردى. خداوند ، تو را از نمازگزارانِ اهل ذكر ، قرار دهد! آرى . اين ، اوّلِ وقت نماز است . سپس فرمود : از آنها بخواهيد كه از ما دست بدارند، تا نماز بگزاريم . حُصَين بن نُمَير ، به امام جسارت كرد و گفت : نماز شما ، پذيرفته نمى شود! حبيب بن مُظاهر ، به او پاسخ داد و با او درگير شد و به شهادت رسيد . پسرعموى ابو ثُمامه نيز ـ كه در سپاه ابن سعد بود ـ ، در اين درگيرى ، به دست او كشته شد. در نهايت ، در ظهر عاشورا به پيشنهاد ابو ثُمامه ، نماز جماعتِ تاريخى امام حسين عليه السلام در ميدان نبرد ، برگزار شد ؛ [8] نماز جماعتى به امامت حسين عليه السلام ، كه با پيكرى خونين در ميدان جنگ و در برابر تيرهايى كه از هر سو ، امام و يارانش را نشانه مى رفت ، برگزار شد [9] . ابو ثُمامه ، پس از شهادت شمارى از ياران ابا عبد اللّه عليه السلام ، به ميدان آمد و در حالى كه اين اشعار را زمزمه مى كرد ، به صف دشمنْ حمله كرد : 0 تسليت به خاندان مصطفى و دختران او بر حبس بهترينِ مردم، نواده محمّد ! 0 0 تسليت به زهراى پيامبر و همسرش خزانه دانش خدا، پس از احمد ! 0 0 تسليت به همه اهالى مشرق و مغرب و اندوه بر حبس حسينِ استوار ! 0 0 چه كسى از سوى من به پيامبر و دخترش مى رساند كه فرزندتان ، در سختىِ شديدى است ؟ 0 وى ، در نهايت ، در درگيرى با قيس بن عبد اللّه ، به خيل شهداى كربلا پيوست . در «زيارت رجبيّه» و «زيارت ناحيه مقدّسه» ، آمده است : سلام بر ابو ثُمامه [10] ، عمر بن عبد اللّه صائِدى !